ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΡΑΒΙΚΗ ΑΝΟΙΞΗ

Με αφορμή τον καινούργιο κύκλο βίας της Αραβικής ‘Ανοιξης,  ρίξτε αν θέλετε μια ματιά σε δυο κείμενα που έχουν δημοσιευθεί “σε ανύποπτο χρόνο”, τον Μάρτιο και τον Απρίλιο.

Του Σωκράτη Παπαχατζή

ARABIAN KNIGHTS [ΗΧΟΣ ΕΙΚΟΝΑ, Μάρτιος 2011]

Αν ο πρώτος πόλεμος του Κόλπου ήταν ο πόλεμος του CNN και της  απευθείας μετάδοσης, οι ταραχές στις αραβικές χώρες διαφημίζονται ως επιτυχία των “ιστοσελίδων κοινωνικής δικτύωσης”, ή πιο απλά ως “επανάσταση των νέων και του Ίντερνετ”. Αυτό δεν σημαίνει  ότι το παλιό μέσο έχει περάσει εν λευκώ στο νέο το δαχτυλιδι της χειραγώγησης. Άλλωστε τα δυο τους, TV και Ίντερνετ,  προκύπτουν οσονούπω πλήρως συγχωνευμένα.
Στη διάρκεια των διαδηλώσεων της πλατείας Ταχρίρ μπορούσες κάποια στιγμή να διακρίνεις στο μπλουζάκι ενός παιδιού τη φράση: “Mods against rockers”.  Σε ρεπορτάζ από τη Λιβύη, μπορούσες να  δεις, εν είδει φόντου πίσω από τον παρουσιαστή, ομάδα νέων αντικαθεστωτικών να επικοινωνούν χειριζόμενοι τα laptop τους με ζήλο νεοφώτιστου. Κάποιοι από αυτούς ήταν γύρω στα 40, όπως ο  καθοδηγητής που σύντομα άρχισε να μιλά, δίνοντας δείγματα όχι ακριβώς συγκροτημένου λόγου [“είμαστε όλοι αδέλφια”, “είμαστε όλοι ελεύθεροι”, “μισούμε τον Γκαντάφι”…].
Εννοείται ότι αντιλαμβάνομαι πόσο φάουλ είναι να κρίνει κάποιος από την ηρεμία του γραφείου του την συγκρότηση ενός ανθρώπου που βρίσκεται σε επαναστατική έξαψη: ακριβώς όσο φάουλ είναι και η τηλεοπτική διαπήδηση του εν λόγω στην δική μου πραγματικότητα, και η παρουσίαση του λόγου του ως τεκμηρίου του τι  εκτιλύσσεται στις αραβικές χώρες… Η ασάφεια ενός λόγου όπως αυτός συνάδει με μια πανσπερμία αναλύσεων, όπου καθείς επιχειρεί να ερμηνεύσει / εκμεταλλευτεί τις εξεγέρσεις.  Αυτό που προσωπικά δεν μπορούσα να αποφύγω ως εντύπωση, ήταν η εικόνα ανθρώπων που, διαθέτοντας ελάχιστη πολιτική πείρα με τους δυτικούς όρους, είναι θαμπωμένοι από υποσχέσεις πλουραλισμού και καπιταλιστικής ευδαιμονίας, πλασαρισμένες με χολιγουντιανή αύρα νέας τεχνολογίας και κεντρικό σύνθημα το «κάνε ότι γουστάρεις». Τις ίδιες που δόθηκαν σε μας στα ‘50s και στα ‘60s και πια έχουν τιναχτεί στον αέρα.
Με τον πρόεδρο Ομπάμα να «αφουγκράζεται» τη φωνή των Αιγυπτίων και τους Ευρωπαίους ηγέτες που να μιλούν για «κρίσιμη φάση μετάβασης των αραβικών λαών στη δημοκρατία», ο θρησκευτικός αρχηγός του Ιράν εμφανιζόταν να επιχαίρει για τα γεγονότα, μιλώντας για «ισλαμική αφύπνιση». Ωστόσο, με το πρόσφατο ξεκίνημα των γεγονότων στη Λιβύη, το Ιράν εναρμονίζεται με τους υπόλοιπους, μιλώντας για αποτρόπαια εγκλήματα της κυβέρνησης που όμως «δεν πρέπει επουδενί να γίνουν αφορμή για στρατιωτική επέμβαση». Τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές  [8/3] η στρατιωτική επέμβαση στη Λιβύη πρέπει να θεωρείται βέβαιη.
Εντύπωση έκανε η ενορχηστρωμένη, a priori εναντίον  του Γκαντάφι στάση των media και των απανταχού  “δημοκρατικά  εκλεγμένων  ηγετών”.  Ιδίως εκείνη των τελευταίων, διανθισμένη  με νουθετικές κορώνες που γρήγορα μετατράπηκαν σε απειλές. Γιατί μιλάμε για ένα καθεστώς [δικτατορικό μεν, αλλά] με εξομαλυμένες από καιρό σχέσεις  μαζί τους, πλήρως αποδεκτό σε πολιτικό και διπλωματικό επίπεδο…
Ο τίτλος που έκανε αρχικά τον γύρο του κόσμου ήταν: “Ο Γκαντάφι χρησιμοποιεί την αεροπορία εναντίον του λαού του!!!”, υποβάλλοντας την ιδέα ενός παράφρονα που εξαπολύει Φάντομ εναντίον αόπλων διαδηλωτών… Έψαχνα εκείνη τη μέρα στα δελτία να δω εικόνα, κινούμενη ή ακίνητη, αεροπλάνων να βομβαρδίζουν αμάχους, αλλά …μάταια. Οι  μόνες που έβλεπα προέρχονταν από βίντεο κινητών και έδειχναν, μέσα σε απίστευτη σύγχυση, πλήθη κόσμου να τρέχουν. Όσο για τις αναφορές αυτόπτων μαρτύρων / κατοίκων,  μιλούσαν “απλώς” για πολυβόλα.  Μια μέρα αργότερα μαθαίναμε ότι δυτικοί δημοσιογράφοι είχαν εισχωρήσει στο “απελευθερωμένο τμήμα της Λιβύης” και  ότι σύντομα θα είχαμε ρεπορτάζ από εκεί…
…Ώπα. Για μισό λεπτό… “απελευθερωμένο τμήμα Λιβύης”; έχετε ακούσει εσείς ποτέ ξανά διαδηλωτές να “απελευθερώνουν” τμήματα χωρών; Έτσι, με τη Δύναμη της Βουλήσεως;
Μέρες μετά, όταν είχε γίνει φανερό ότι επρόκειτο για ένοπλη εξέγερση, η τηλεόραση συνέχιζε να μιλά για τον Γκαντάφι που “χύνει το αίμα του λαού του” ή στην καλύτερη περίπτωση για “επαναστάτες οπλισμένους με πρωτόγονα μέσα”, απέναντι στους οποίους “τα βαριά οπλισμένα κυβερνητικά στρατεύματα δεν δείχνουν κανένα έλεος”! Η παιδική μου απορία ήταν και παραμένει: Αν κάποιο τμήμα της αμερικανικής πολιτοφυλακής, ας πούμε, εξεγειρόταν με σκοπό την κατάλυση της εξουσίας, τι στάση θα κρατούσε ο πρόεδρος Ομπάμα; “ΟΚ παιδιά, μη στενοχωριέστε, αφού σας ενοχλώ, να φύγω…”;   Ή θα είχε πνίξει την κίνηση στο αίμα; Ακούγοντας από την άλλη τον εκπρόσωπο του ΟΗΕ να καυτηριάζει τον αιμοσταγή δικτάτορα και τους Αμερικανοαγγλογάλλους  να απειλούν με στρατιωτική δράση, συνειδητοποιούσες πόσο πεζά και απροκάλυπτα η ιστορία επαναλαμβάνεται: Η καταστροφή και ο διαμελισμός της Σερβίας υπήρξε  “ανθρωπιστική επέμβαση” υπό την αιγίδα του ΟΗΕ και με το thumbs up επιφανών “προοδευτικών”
σε  ολόκληρο τον τον κόσμο. Όσο για το ότι η Λιβύη είναι η μεγαλύτερη πετρελαιοπαραγωγός χώρα της Βορείου Αφρικής αποτελεί φυσικά σύμπτωση…
Οι απώτεροι στόχοι των συμμάχων θα  μπορούσαν να περιλαμβάνουν, από την αποσταθεροποίηση του ιρανικού καθεστώτος μέχρι μια συνολική κίνηση αντιπερισπασμού εναντίον της “ειρηνικής” ισλαμικής διείσδυσης στις δυτικές κονωνίες, η ανησυχία για την οποία είναι εκφρασμένη σε πλήθος άρθρων και συγγραμάτων.
Το  σίγουρο είναι ένα. Κάποιοι “σπάνε  αυγά”. Το αν έχουν δικαίωμα να χρησιμοποιούν  σαν τέτοια τις  ανθρώπινες ζωές, είναι στην κρίση του  καθενός και οι κρίσεις σπανίως επηρεάζουν την κατάσταση.  Το τι είδους ομελέτα προκύπτει, θα το  δούμε και θα το υποστούμε. Προς  το παρόν η μυρωδιά  της είναι ύποπτη και τεράστιες σταγόνες καυτού λαδιού ξεφεύγουν από το τηγάνι._Σ.Π.

ΜΙΑ ΕΙΚΟΝΑ ΑΞΙΖΕΙ… [ΗΧΟΣ-ΕΙΚΟΝΑ, Απρίλιος 2011]

Παρασκευή 8 Απρίλη, ημέρα γενικής απεργίας των δημοσιογράφων, βλέπω σε επανάληψη το αφιέρωμα του Στέλιου  Κούλογλου στα γεγονότα της Αιγύπτου. Η έμφαση δίνεται «φυσικά» στον καταλυτικό ρόλο του Facebook στην πτώση του καθεστώτος. Το αφιέρωμα τελειώνει σε κλίμα ευφορίας, με  μουσικούλα  στο βάθος και με τους πρωταγωνιστές του νεανικού κινήματος να υμνολογούν τα social networks…
Κλείνω λοιπόν κι εγώ αυτό το μικρό κείμενο, με την φωτογραφία που βλέπετε δίπλα.  Αν όχι τίποτα άλλο, γιατί ελάχιστα έχει κυκλοφορήσει [τυχαίο; δε νομίζω]. Στην Αίγυπτο, μετά την «επανάσταση των νέων και του Ίντερνετ», την εξουσία έχουν οι …ένοπλες δυνάμεις,  αρχηγός των οποίων είναι ο εικονιζόμενος κύριος. Αφήνω τη φυσιογνωμία του ασχολίαστη, παρακαλώντας σας απλώς να την προσέξετε. Είναι ο στρατηγός Μοxάμεντ Χουσεϊν Ταντάουι,  βοήθειά μας._Σ.Π.