Στο λιγοστό φως που ερχόταν απ’ το παράθυρο, ο σωλήνας με το γαλάζιο φως της λεπτής ακτίνας λέιζερ έπαιρνε μια ξεχωριστή θέση ανάμεσα στα υπόλοιπα ηλεκτρονικά μηχανήματα του εργαστηρίου. Τρεμόπαιζε το υποατομικό φως καθώς η μηχανή εργαζόταν για να χαράξει μια γραμμή πάνω στο υλικό του μικροεπεξεργαστή, τόσο λεπτή που μόνο μέσα απ’ την οθόνη του ηλεκτρονικού μικροσκοπίου μπορούσες να δεις.

Ένας νεαρός μηχανικός παρακολουθούσε την εξέλιξη της «εγχείρησης» σ’ ένα μόνιτορ και, πού και πού, έσκυβε και κοιτούσε μέσα σ’ ένα συμβατικό μικροσκόπιο που ήταν στραμμένο σ’ ένα στόχο διαστάσεων 1 Χ 1 χιλιοστά.

Στα διπλανά τραπέζια άλλες μηχανές λέιζερ έκαναν ακόμη πιο δύσκολες εργασίες συγκολλώντας σύρματα που ήταν σχεδόν αόρατα στο μάτι, αφαιρώντας υλικό για να μεταβληθεί το πάχος κάποιου τρανζίστορ, μετρώντας, δοκιμάζοντας.

Μέσα στην αίθουσα αλλά και σε όλες τις αίθουσες που επισκέφθηκα εκατοντάδες επιστήμονες και τεχνικοί εργάζονταν για το παρόν και το μέλλον της χώρας τους με σοβαρότητα και αποφασιστικότητα που εντυπωσίαζε ακόμη και ένα συνηθισμένο σε τέτοιες εικόνες επισκέπτη.

Εδώ και δέκα περίπου μέρες αυτός ο δημοσιογράφος είχε την ευκαιρία να επισκεφτεί το μεγαλύτερο μέρος της γαλλικής αεροδιαστημικής βιομηχανίας, να δει σε λειτουργία πράγματα που λίγοι άνθρωποι στον κόσμο έχουν δει και να μιλήσει με τους δημιουργούς, τους επιστήμονες και τους μηχανικούς που κάνουν την Αριάν να πηγαίνει στο διάστημα, τα αεροπλάνα της χώρας να πετούν, τη βιομηχανία ηλεκτρονικών να αναπτύσσεται με ταχύτατο ρυθμό και το πνεύμα του Μπλεριό, του Φαρμάν, του Ντασσώ και του Μπρεγκέ να διατηρείται ψηλά στον ουρανό της Γαλλίας.

Έχω πολλές φορές αναφερθεί για την ανάγκη αυτής της χώρας να βγει από τον τεχνολογικό μεσαίωνα που- κυριολεκτικά- τη μαστίζει αυτή τη στιγμή και να κάνει μια προσπάθεια να κερδίσει τον χαμένο καιρό…

Μετά από την εβδομάδα που πέρασα στη Γαλλία πρέπει να πω ότι η Ελλάδα όχι μόνο μαστίζεται από τον τεχνολογικό μεσαίωνα αλλά κινδυνεύει να μείνει για πάντα σ΄ αυτόν (με συνέπειες καταστρεπτικές για το παρόν και το μέλλον της) εξ αιτίας μιας μεγάλης μερίδας ανθρώπων που πιστεύουν ότι, ένα γκρι σκούρο κουστουμάκι και πέντε φράσεις- κλισέ ανάκατες με λίγη σοβαροφάνεια και μια παρδαλή γραβάτα, αποτελούν εφόδια για να οδηγηθεί η χώρα μας στον 21ο αιώνα.

Είναι τόσο μεγάλο το χάσμα που μας χωρίζει απ’ τι λεγόμενες «ευρωπαϊκές» χώρες (δυτικές και ανατολικές) που μόνο ένα θαύμα ή μια ριζική μεταβολή απόψεων για το ποιος είναι ειδικός και ποιος άσχετος στην κορυφή της ηγεσίας μπορεί να προλάβει το παραπέρα κατρακύλισμα στην καταστροφή.

Αρκεί να δει κανείς τα τεράστια εργοστάσια κατασκευής κινητήρων της Σνέκμα για να καταλάβει πως, με σωστό προγραμματισμό και με ειδικούς ανθρώπους στις θέσεις- κλειδιά, η Γαλλία κατάφερε να συγκεντρώσει όλες σχεδόν τις εταιρείες που κατασκεύαζαν αεροπορικούς κινητήρες (από τη Ρενό Αερονοτίκ μέχρι την Ισπανό, τη Μεσιέ και την Μπουγκατί) για να δημιουργηθεί μια μονάδα σε εργοστάσια σ’ όλη τη χώρα που όμοιά της δύσκολα συναντάει κανείς ακόμη και σ’ αυτές τις ΗΠΑ.

Αρκεί να επισκεφτεί κανείς τα διάφορα κέντρα έρευνας και δοκιμών της Τόμσον- CSF για να δει πώς γίνεται το «πάντρεμα» των διαφόρων ηλεκτρονικών μηχανημάτων έτσι που να λειτουργούν με πλήρη σύμπνοια στο έδαφος, πάνω στο δοκιμαστικό τραπέζι, πριν τοποθετηθούν στα αεροπλάνα.

Οι εκπλήξεις ακολουθούν η μια την άλλη πλέκοντας σιγά- σιγά την εικόνα μιας χώρας που έχει περάσει τις πολιτικές της μαγουλάδες και τώρα προχωρεί με βήματα σταθερά για τον 21ο αιώνα. Καθώς ο επισκέπτης προχωρεί ανάμεσα στις γραμμές παραγωγής των εργοστασίων, καθώς επισκέπτεται τις κλιματιζόμενες αίθουσες όπου, νεαροί επιστήμονες «μιλάνε» στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές χρησιμοποιώντας γι’ αυτό τον σκοπό τα ηλεκτρονικά τους μολύβια στις μεγάλες οθόνες που έχουν μπροστά τους, δεν μπορεί να μη φέρει στο νου του τις εικόνες που αντικρίζει στην πατρίδα του…

Δίπλα στους πεντακάθαρους τοίχους των αιθουσών διδασκαλίας και των εργαστηρίων της Ματρά βάζει τις εικόνες από τους τρισάθλιους, βρωμερούς τοίχους που αντίκρισε στα ελληνικά ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα.

Δίπλα σ’ αυτούς τους ολοκληρωμένους, σοβαρούς νέους Γάλλους που λύνουν ένα πρόβλημα αεροδυναμικής στην πτέρυγα ενός Φάλκον 50 πάνω στη μεγάλη οθόνη τοποθετεί τις εικόνες των «πανέξυπνων» τύπων που «εργάζονται» σκληρά ενάντια στο «σύστημα» ξαπλωμένοι στις πολυθρόνες των καφετεριών της Αλεξάνδρας.

Δίπλα στους δοκιμαστές πιλότους της Μαρσέλ Ντασσώ τοποθετεί τους δήθεν μηχανικούς που δουλεύουν με το σφυρί και το κατσαβίδι. Δίπλα στους σχεδιαστές των ηλεκτρονικών κυκλωμάτων βάζει τους «σχεδιαστές» των ελληνικών δρόμων, αυτών των απαράδεκτων ερασιτεχνικών κατασκευασμάτων που διαλύονται μετά την πρώτη βροχή και σκοτώνουν μετά το πρωτοβρόχι.

Κανείς άνθρωπος στα λογικά του δεν μπορεί βέβαια να ισχυριστεί ότι αυτό το μεσογειακό κράτος που τόσα και τόσα έχει περάσει θα έπρεπε να βρίσκεται στο ίδιο επίπεδο τεχνολογικής εξέλιξης με τη Γαλλία, τη χώρα που γέννησε τους αδελφούς Μογκολφιέρι και που έθεσε τις βάσεις της σύγχρονης επιστημονικής σκέψης… Όμως οι συγκρίσεις είναι αναπόφευκτες από τη στιγμή που άλλα μεσογειακά κράτη προχωρούν με τεράστια βήματα προς τα εμπρός… Εκτός από το γειτονικό σούπερ- κράτος, την Ιταλία, υπάρχει και η Ισπανία που έχει μια λαμπρή βιομηχανική και επιστημονική παράδοση αλλά και η Αίγυπτος που έχει ήδη σχεδιάσει και κατασκευάσει δύο αεροπλάνα, ένα πολεμικό αεριωθούμενο και ένα πολιτικό μονοκινητήριο.

Έτσι ο μύθος του «ταλαιπωρημένου λαού» καταρρίπτεται αφού και άλλοι λαοί ταλαιπωρήθηκαν αλλά δεν διαλύθηκαν όπως ο δικός μας, δεν πνίγηκαν μέσα σε μια κουταλιά νερό.

«Φταίει το σύστημα», φωνάζει ο τύπος με το μπουκλέ σακάκι και το ροζ πουκάμισο στο ακροατήριο «αυτό δεν έδωσε τις ευκαιρίες στους νέους».

Χωρίς να θέλω να πω ότι το σύστημα δεν φταίει, ας μου επιτρέψει να του υπενθυμίσω ότι και στην Ισπανία έφταιγε το σύστημα και όμως η CASA είναι μια πανίσχυρη πραγματικότητα στην παγκόσμια αεροπορική διαστημική βιομηχανία και τα προϊόντα της πετούν στην ατμόσφαιρα αλλά και στο διάστημα.

 Αυτή η χώρα η δική μας δεν πάσχει από έλλειψη ικανών ανθρώπων αλλά από τον υπερπληθυσμό των ανικάνων.

Δεν πάσχει από την έλλειψη των σοβαρών ανθρώπων που αγαπούν τη δουλειά τους και την πατρίδα τους αλλά από τις ορδές των κομματικών φίλων που καταλαμβάνουν τα πάντα κάθε φορά που αλλάζει η κυβέρνηση κάνοντας το κράτος άνω- κάτω, σταματώντας προγράμματα που είχαν αρχίσει και αρχίζοντας προγράμματα που είχαν σταματήσει με μόνο κριτήριο τις πολιτικές τους θέσεις/ θεωρίες/ απόψεις/ συμφέροντα. Πώς να προχωρήσει η έρευνα στα μικροηλεκτρονικά π.χ. όταν δεν υπάρχει ένας οργανισμός που να προωθεί την έρευνα και που, όταν υπάρχει, υπακούει τυφλά στις εντολές κάποιου αρχαιολογικού κομματικού μηχανισμού αντί στις επιταγές και τις ανάγκες της έρευνας αυτής καθ’ εαυτής;

Πώς να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για την ανάπτυξη της αμυντικής βιομηχανίας όταν οι εμπορικοί αντιπρόσωποι επιβάλλουν (ή επέβαλλαν) τις απόψεις τους σε θέματα υψίστης σημασίας για το μέλλον και την ασφάλεια της χώρας;

Πώς να προχωρήσει η Ελλάδα μπροστά όταν, προτεραιότητα έχουν τα φιλμ της πρωτοπορνογραφικής εποχής του ελληνικού κινηματογράφου και όταν ο λαός δέχεται αυτό το ανεπανάληπτο μπαράζ από αυτοχρισμένους ειδικούς από εφημερίδες και τηλεόραση; Πώς να αφήσει η χώρα πίσω της τον μεσαίωνα και να προχωρήσει μπροστά όταν η αγορά ενός τρόλεϊ παρουσιάζει τόσα προβλήματα και η κατασκευή ενός λεωφορείου- σε συναγωνίσιμη τιμή- είναι ακόμη… όνειρο;

Η μέρα μου άρχιζε στις 07.00 και τελείωνε αργά το απόγευμα καθώς επιστήμονες και μηχανικοί μου έδειχναν πώς το γαλλικό κράτος ετοιμάζεται για το μέλλον, πώς φροντίζει για τους νέους, πώς μελετά τα προβλήματα, πώς προσφέρει ευκαιρίες, λύσεις, δρόμους ν’ ακολουθηθούν.

Παντού, σε κάθε αίθουσα, σε κάθε εργοστάσιο, σε κάθε αεροδρόμιο, σε κάθε εγκατάσταση υψηλής τεχνολογίας, είχα την ευκαιρία να συναντήσω τους ίδιους ανθρώπους…

Αυτούς που, με απόλυτη επίγνωση της πραγματικότητας και με θαυμαστή αδιαφορία για το «ωράριο», πρόσφεραν τον εαυτό τους και τις γνώσεις τους για να πάει η χώρα τους μπροστά.

Τους ξαναφέρνω στον νου μου τώρα καθώς παρακολουθώ έναν «μηχανικό» να φτιάχνει την τηλεόραση που χάλασε.

Δεν έχει ιδέα ο θρασύς. Δεν ξέρει πώς λειτουργεί το αντικείμενο, ποτέ δεν έκανε τον κόπο να μάθει, ποτέ δεν χρειάστηκε γιατί ο ανταγωνισμός είναι ανύπαρκτος και γιατί κανείς απ’ τους καταναλωτές δεν έχει ιδέα και γιατί κανείς δεν βοηθά τους καταναλωτές να πληροφορηθούν.

Τον παρακολουθώ να βιδώνει και να ξεβιδώνει, στην τσάντα του η εφημερίδα που στην πρώτη σελίδα κραυγάζει: «Η Ελλάδα έθεσε τους όρους της στην ΕΟΚ»…

Καπνίζει το πνευματικό του χασίς, το φτωχό του εγώ φουσκώνει απ’ την αντλία που καθημερινά τον γεμίζει αέρα φρέσκο και τον κάνει να αισθάνεται πως είναι ένας και μοναδικός στην υδρόγειο. Όταν ο μηχανικός τελειώνει και ζητάει πέντε χιλιάρικα για μισή ώρα απραξίας, τα δίνω γιατί δεν μπορώ να κάνω διαφορετικά.

Του λέω ότι η εικόνα είναι κακή αλλά μου απαντάει ότι φταίει ο Υμηττός που είναι στη μέση. Του υπενθυμίζω ότι ο Υμηττός ήταν πάντα στη μέση και με κοιτάει μ’ αυτό το ύφος το περιφρονητικό που λέει: «τί ξέρεις εσύ από τέτοια πράγματα» και καταλαβαίνω ότι όπως σ’ όλα, τα όσα συμβαίνουν έτσι και γι’ αυτό το απλό γεγονός πρέπει να κάνω υπομονή, αλλά αυτό δεν είναι εύκολο γιατί ο χρόνος περνάει γρήγορα σήμερα και κανείς δεν κάνει υπομονή όπως τον 17ο και τον 18ο αιώνα.

Όταν η εικόνα αποκαταστάθηκε άκουσα έναν αρμόδιο να μιλάει για τη μεγάλη σημασία που έχουν τα κυβικά εκατοστά του αυτοκινήτου κάποιου Έλληνα πολίτη για το μέλλον της χώρας. Το έλεγε με τόση σοβαρότητα και πάθος μαζί που κλονίστηκα. Λες, είπα μέσα μου, να κάνουν λάθος οι Γάλλοι και να ’χουμε δίκιο εμείς;

Την απάντηση την είχε έτοιμη η πρώτη σελίδα της εφημερίδας, «Μεγάλη πορεία στο Καστρί για το θέμα Μπουμπλή» κραύγαζε υστερικά.

«Τι έγινε με τον Μπουμπλή;» ρώτησα.

«Δεν ξέρεις;» με κεραύνωσε. «Πού ζεις;»

Του είπα. Αλλά μάλλον δεν κατάλαβε.

ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΒΑΘΑΣ