Εξαιρετικό. Από “Σοφοκλέους 10”
Πέμπτη, 06 Μάιος 2010 00:19
Την ώρα που 150.000 Έλληνες διαδηλωτές έλεγαν «όχι» στο διεθνές σχέδιο «διάσωσης» της χώρας, σε μια μαζική διαδήλωση με θλιβερή κατάληξη τον τραγικό θάνατο τριών υπαλλήλων της Marfin Egnatia Bank, επιφανείς οικονομολόγοι λένε το δικό τους «όχι» στα… μαθηματικά του σχεδίου διάσωσης, υποστηρίζοντας ότι οδηγεί αναπόφευκτα τη χώρα σε χρεοκοπία και την Ευρωζώνη σε ισχυρές διαλυτικές πιέσεις.
Οι Γερμανοί τραπεζίτες λένε από την πλευρά τους το δικό τους «όχι» σε σενάρια παρέμβασης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας με μέτρα που θα ισοδυναμούν με μαζική εκτύπωση χρήματος για την έξοδο της Ευρωζώνης από την παρούσα κρίση υπερχρέωσης, παρότι αυτήν ακριβώς την οδό ακολουθούν εδώ και πολύ καιρό η Fed και η Τράπεζα της Αγγλίας.
Ο Άξελ Βέμπερ, εκπρόσωπος της Μπούντεσμπανκ στο διοικητικό συμβούλιο της ΕΚΤ και πιθανότερος διάδοχος του Ζαν Κλωντ Τρισέ, δήλωσε χθες σε ομιλία του στην Στουτγκάρδη, ότι «η θεμιτή επιδίωξη της αποφυγής φαινομένων μετάδοσης της κρίσης στο ευρωπαϊκό οικονομικό σύστημα δεν δικαιολογεί τη χρήση όλων των μέσων πολιτικής. Μέτρα που καταστρέφουν τις θεμελιώδεις αρχές της νομισματικής ένωσης και την εμπιστοσύνη των πολιτών θα ήταν εσφαλμένα και μακροπρόθεσμα θα είχαν υψηλότερο κόστος για την οικονομία».
Αυτή ήταν η δογματική απάντηση των Γερμανών τραπεζιτών στο όλο και πιεστικότερο αίτημα αρκετών παραγόντων της αγοράς, να παρέμβει η ΕΚΤ με μαζικές αγορές ελληνικών και άλλων περιφερειακών ομολόγων της Ευρωζώνης, προκειμένου να σταθεροποιήσει το σύστημα, όπως έχουν κάνει ήδη η Τράπεζα της Αγγλίας και η Fed, που δεν έχουν τις ίδιες ιδεολογικές εμμονές κατά των μέτρων μείωσης του χρέους μέσω γενναίων δόσεων πληθωρισμού, όπως έχουν για ιστορικούς λόγους οι Γερμανοί ομόλογοί τους, επειδή η Γερμανία είχε στη διάρκεια του 20ου αιώνα δύο επώδυνα επεισόδια υπερπληθωρισμού.
Πάντως, επιφανείς οικονομολόγοι απορρίπτουν τη γερμανική συνταγή της παροχής δανείων με σχετικά υψηλό κόστος στην Ελλάδα και την επιβολή ακραίας πολιτικής λιτότητας. Ο Γουίλεμ Μπούιτερ, πρώην στέλεχος της Τράπεζας της Αγγλίας, σύμβουλος της ΕΚΤ και τώρα κορυφαίος οικονομολόγος της Citigroup, τονίζει ότι στην πραγματικότητα οι αποφάσεις της περασμένης Κυριακής δεν οδηγούν στη σωτηρία της χώρας, αλλά σε μια επώδυνη διαδικασία αναδιάρθρωσης του χρέους, που μετατίθεται χρονικά το 2011, αντί να γίνει στην παρούσα φάση.
Ο ίδιος λέει, σε σημείωμα που μοίρασε σε πελάτες της Citigroup, ότι αυτό δεν αποτελεί δική του πρόβλεψη, αλλά ότι οι αποφάσεις έχουν ήδη ληφθεί: «μια αναδιάρθρωση του χρέους με μείωση της παρούσας αξίας του έγινε αναπόφευκτη, όταν οι χώρες της Ευρωζώνης αποφάσισαν να δανείσουν την Ελλάδα με κόστος 300 με 400 μονάδες υψηλότερο από την απόδοση των swaps ίδιας διάρκειας».
Κίνητρο για στάση πληρωμών…
Η απόφαση της Κυριακής είναι γεμάτη λάθη, κατά τον Μπούιτερ, καθώς η Ελλάδα υποχρεώνεται να κάνει δραματικές δημοσιονομικές περικοπές για να εμφανίσει πρωτογενές πλεόνασμα το 2013, όταν πια το χρέος της θα έχει φθάσει το 150% του ΑΕΠ. Ακόμη και στην απίθανη περίπτωση που δεχθούν τότε οι αγορές να χρηματοδοτήσουν την Ελλάδα με κόστος περίπου 5%, όσο θα είναι και το κόστος άντλησης χρηματοδοτήσεων από το διεθνή μηχανισμό, πάλι η χώρα θα πρέπει να πληρώνει το 7% του ΑΕΠ μόνο για τους τόκους του χρέους, με συνέπεια να οδηγείται σε οικονομική στασιμότητα διαρκείας. «Η μόνη διέξοδος θα ήταν μια μαζική έκρηξη παγκόσμιας ζήτησης για ούζο και φέτα», λέει ειρωνικά ο Μπούιτερ.
Έτσι, οι ίδιοι οι Ευρωπαίοι κάνουν ελκυστική για την Αθήνα τη στάση πληρωμών: ο συνδυασμός εξαιρετικά υψηλού χρέους και μηδενικών τρεχουσών δανειακών αναγκών «είναι ακριβώς οι συνθήκες που κάνουν τη στάση πληρωμών απόλυτα λογική συμπεριφορά μιας χρεωμένης χώρας», σημειώνει χαρακτηριστικά. Με απλά λόγια, αν η ελληνική κυβέρνηση έχει το 2013 καταφέρει να καλύπτει τα τρέχοντα έξοδά της, πλην τόκων, χωρίς να δανείζεται, για ποιο λόγο να συνεχίσει μια αδιέξοδη προσπάθεια δανεισμού για να πληρώνει τους τόκους του χρέους και να μην σταματήσει την εξυπηρέτησή του, ζητώντας… θυσίες από τους κατόχους ομολόγων;
Το πρόβλημα, όμως, είναι ότι οι αγορές θα ενσωματώσουν αυτό τον κίνδυνο αθέτησης πληρωμών στη στάση τους έναντι της Ελλάδας και δεν θα δανείζουν τη χώρα ούτε μετά το 2012, όπως υπολογίζουν οι κυβερνήσεις της Ευρωζώνης. Έτσι, αντί να μπορέσει η χώρα από το 2012 να επανέλθει στις αγορές για δανεισμό, θα επανέλθουν αντίθετα οι ισχυρές πιέσεις να παραταθεί επ’ αόριστον η διεθνής χρηματοδότηση, καθώς τα κόστη δανεισμού από τις αγορές θα είναι απαγορευτικά γι την Ελλάδα. Παρότι, λοιπόν, το κόστος του 5% είναι χαμηλότερο από το τρέχον κόστος δανεισμού της Ελλάδας από τις αγορές, δεν παύει να είναι εξαιρετικά υψηλό και να καθιστά μη βιώσιμη την εξυπηρέτηση του ελληνικού χρέους.
Όσο περισσότερο αργήσει το αναπόφευκτο «κούρεμα» των απαιτήσεων των πιστωτών της Ελλάδας, σύμφωνα με τον Μπούιτερ, τόσο μεγαλύτερο θα είναι και το «ψαλίδισμα»: σήμερα θα ήταν αρκετό ένα «κούρεμα» 30% για να γίνει βιώσιμη η εξυπηρέτηση του ελληνικού χρέους, αλλά θα προκαλούσε μεγάλη πίεση για «ένεση» κεφαλαίων στις γερμανικές, τις γαλλικές και τις ελληνικές τράπεζες, γι’ αυτό και δεν το δέχθηκαν οι κυβερνήσεις της Ευρωζώνης, προτιμώντας με το διεθνές σχέδιο χρηματοδότησης να μεταφέρουν ένα μέρος των βαρών από τον ιδιωτικό στο δημόσιο τομέα, για να δώσουν περιθώρια ελιγμών στο τραπεζικό σύστημα.
Όμως, το «κούρεμα» των απαιτήσεων θα είναι αναπόφευκτο και πλέον το ποσοστό του 30% δεν θα είναι αρκετό για να γίνει βιώσιμη η εξυπηρέτηση του ελληνικού χρέους. «Να περιμένετε ανακοινώσεις για την αναδιάρθρωση το 2011», καταλήγει στην ανάλυσή του ο Μπούιτερ, συνιστώντας ουσιαστικά στους πελάτες της Citigroup την πολιτικού της άμεσης αποχώρησης από την ελληνική αγορά ομολόγων, για να αποφύγουν τις πρόσθετες ζημιές.
Διαλυτικά φαινόμενα…
Σε μακροσκελές άρθρο του, το έγκυρο περιοδικό Risk Magazine παραθέτει πλήθος σεναρίων διάλυσης της Ευρωζώνης, υπό το βάρος της υπερχρέωσης των χωρών του Νότου. Όπως τονίζει το περιοδικό, η γερμανική συνταγή της ακραίας λιτότητας σε αυτές τις χώρες, ακόμη και αν θεωρητικά θα μπορούσε να μειώσει τα ελλείμματα είναι πολιτικά αδιέξοδη: στην Λιθουανία, όπου εφαρμόσθηκε η ίδια συνταγή, το ΑΕΠ μειώθηκε πέρυσι σχεδόν κατά 20% και τέτοια ποσοστά ύφεσης θα προκαλέσουν την εξέγερση των πληθυσμών των χωρών του Νότου (σ.σ.: το άρθρο συντάχθηκε πριν τα χθεσινά επεισόδια στην Αθήνα…).
Επιπλέον, τονίζει το περιοδικό, τα ακραία προγράμματα λιτότητας που επιδιώκει να επιβάλλει η Γερμανία, θα μειώσουν σε τέτοιο βαθμό το ΑΕΠ, που θα καταλήξουν βραχυπρόθεσμα σε υψηλότερους δείκτες ελλείμματος και χρέους προς το ΑΕΠ και σε υψηλότερα κόστη χρηματοδότησης από τις αγορές, που θα προκαλέσουν ασφυξία στις κυβερνήσεις.
Από την άλλη πλευρά, το κόστος μιας ελληνικής χρεοκοπίας, ή της χρεοκοπίας οποιασδήποτε άλλης περιφερειακής χώρας, θα ήταν καταστροφικό για την Ευρωζώνη, αφού θα προκαλούσε μαζική έξοδο κεφαλαίων από την αγορά ομολόγων. Ένα άλλο, εξίσου καταστροφικό σενάριο, θα ήταν η έξοδος χωρών με αδυναμία εξυπηρέτησης του χρέους τους από την Ευρωζώνη: ο Τζούλιαν Γουάισμαν, οικονομολόγος που έχει εργασθεί στην Τράπεζα της Αγγλίας, αναφέρει ότι θα ήταν εξαιρετικά υψηλό το κόστος της αποχώρησης, καθώς αν επιχειρούσε η ελληνική κυβέρνηση να δραχμοποιήσει τα χρέη θα κατέστρεφε το μεγαλύτερο μέρος του τραπεζικού συστήματος και θα οδηγούσε τη χώρα σε πλήρη διεθνή απομόνωση.
Ένα άλλο σενάριο για τις χώρες με τεράστιο εξωτερικό χρέος, θα ήταν η χρήση δύο νομισμάτων: του ευρώ για τις εξωτερικές συναλλαγές και ενός εθνικού νομίσματος για τις εσωτερικές πληρωμές. Σε κάθε περίπτωση, οι λύσεις που προτείνονται για την έξοδο της Ευρωζώνης από την κρίση υπερχρέωσης ούτε εύκολες είναι, ούτε σύντομα θα υπάρξει λύση. Όπως σημειώνει αναλυτής του Κάρνεγκι που μίλησε στο Risk Magazine, όλες οι μεγάλες κρίσεις των τελευταίων ετών, από την κρίση της Ασίας μέχρι την τελευταία κρίση που κλιμακώθηκε με την κατάρρευση της Lehman, είχαν αρκετά στάδια και έριξαν πολλά «ντόμινο» πριν αρχίσει να ξεκαθαρίζει η έκβασή τους…
RSS - Posts
