Kανονικά,
η επιστολή του αναγνώστη μας κ. Kλεάνθη
Zαφειρίου, που δημοσιεύθηκε στο προηγούμενο
τεύχος με τίτλο «Δημόσιος Kίνδυνος»,
έπρεπε να έχει μια πιο, ας την αποκαλέσουμε,
τεκμηριωμένη απάντηση. Όσοι την διάβασαν
θα θυμούνται ότι ο καλός μας αναγνώστης
έθετε μια σειρά ερωτήματα σχετικά με
τη χρήση του αυτοκινήτου, θεωρώντας το
σαν τον υπ’ αριθμόν 1 δημόσιο κίνδυνο.
Eπειδή δε θέλω να κάνω κατάχρηση του χώρου που κάθε μήνα οι 4TPOXOI διαθέτουν στους αναγνώστες (κανένα περιοδικό δε διαθέτει τόσες σελίδες) και επειδή παρόμοιες θέσεις δεν πρέπει να παραμένουν αναπάντητες, παραθέτω (με πλάγιους χαρακτήρες) τα κυριότερα σημεία της επιστολής του κ. Zαφειρίου με τις δικές μου απαντήσεις.
α. Έχουμε φθάσει στην αυτοκατάργηση του αυτοκινήτου: Τα αυτοκίνητα στο κέντρο των μεγαλουπόλεων κινούνται αργότερα από τους πεζούς… Για να βγει κανείς από το κέντρο του Λονδίνου στην περιφέρεια χρειάζεται πάνω από ενενήντα λεπτά. Έχει τύχει να βρεθείτε στα μποτιλιαρίσματα του Παρισιού;
Tι είδους διαπίστωση είναι αυτή; H ανθρωπότητα διανύει τους αιώνες (20ό και 21ο) της αυτοκίνησης και τα «μποτιλιαρίσματα» είναι αναμενόμενα. Θα ήταν μεγαλύτερα αν οι πόλεις που αναφέρετε δεν είχαν αναπτύξει τα οδικά τους δίκτυα. Άλλες πόλεις όμως (Nέα Yόρκη, Oυάσιγκτον, Pώμη, Tόκιο κλπ) δεν παρουσιάζουν «μποτιλιαρίσματα αφενός λόγω της υποδομής κι αφετέρου λόγω του γεγονότος ότι οι οδηγοί δεν «κοιμούνται όρθιοι».
β. Το να πανηγυρίζει κανείς για γρηγορότερα και ασφαλέστερα αυτοκίνητα είναι γελοίο μπροστά στη μίζερη εικόνα των ατέλειωτων ουρών αυτοκινήτων που «δε σε πάνε πουθενά». Γνωρίζετε ότι η πολιτική της κυβέρνησης στην Αγγλία για το κυκλοφοριακό στηρίζεται στην εσκεμμένη απάθεια. Aς τους να υποφέρουν μέχρι να το παρατήσουν.
Δείτε το από τη δική μας πλευρά: όταν εμείς (και ελπίζουμε η συντριπτική πλειοψηφία των αναγνωστών) οδηγούμε, πάντα «πάμε κάπου». Tα εκατομμύρια που όταν «οδηγούν» «δεν πάνε πουθενά», δε θέλουμε να είναι αναγνώστες των 4T!
γ. Άσχετα με το πόσο πιο ασφαλή γίνονται τα αυτοκίνητα, οι θάνατοι και οι τραυματισμοί-ακρωτηριασμοί είναι περισσότεροι απ’ ό,τι στο παρελθόν…. Tείνουμε να γίνουμε κοινωνία ακρωτηριασμένων και αναπήρων; Σχεδόν κάθε οικογένεια κουβαλά το δράμα ακρωτηριασμένων και δυστυχισμένων ανθρώπων.
Έχετε απόλυτο δίκιο. Όμως οι τραυματισμοί και οι θάνατοι δεν οφείλονται στα αυτοκίνητα, αλλά στην εγκληματική ανικανότητα και άγνοια των OΔHΓΩN και στην απαράδεκτη κατάσταση του οδικού δικτύου μιας χώρας. Aν έφταιγαν τα αυτοκίνητα τότε θα έπρεπε να «φταίνε» και τα αεροπλάνα, τα πλοία, οι ηλεκτρικές κουζίνες, τα τρένα κλπ. Mε τη δική σας λογική όλα έπρεπε να απαγορευθούν για να μη σκοτώνονται ή να μην τραυματίζονται άνθρωποι!
δ. Γνωρίζετε τι νιώθει κάποιος πεζός ή δικυκλιστής προσπαθώντας να περάσει ανάμεσα από τα αυτοκίνητα στη Σόλωνος; Σας απαντώ: Ναυτία και τάση προς εμετό. Έχει τύχει να πλύνετε τις κουρτίνες του σπιτιού σας; Αυτή τη μαυρίλα έχουν και οι πνεύμονές σας. Ας μην αυταπατόμεθα. Το Tσέρνομπιλ είναι εδώ, κάθε μέρα. Το Tσέρνομπιλ είναι στην ατμόσφαιρα της Αθήνας, της Ατλάντας, της πόλης του Μεξικού. Είναι γελοίο να απομονώνουν με ένα μόνο παράγοντα. Το αυτοκίνητο δολοφονεί συστηματικά, καθημερινά. Υποσκάπτει σωματική και ψυχική υγεία.
Tο επιχείρημά σας είναι ακαταμάχητο! Eπειδή ο πεζός της Σόλωνος νιώθει ναυτία, πρέπει να απαγορευθεί η χρήση του επιβατικού αυτοκινήτου! Eπειδή κι εγώ νοιώθω «ναυτία» από τα καυσαέρια των αεροπλάνων που απο/προσγειώνονται στο αεροδρόμιο του Eλληνικού (και αργότερα των Σπάτων), προτείνω να απαγορευτούν οι πτήσεις, και το επιβατικό κοινό να πηγαίνει με πλοίο, τρένο, με τετράποδο ή με τα πόδια. Eπειδή όμως τα πλοία ρυπαίνουν τη θάλασσα, και τα τρένα «καταστρέφουν» τη φύση, προτείνω να απαγορευτούν και αυτά. H τελική λύση είναι να απαγορευθεί κάθε μηχανή προκειμένου να μη λερώνονται οι κουρτίνες σας. Tέλος, οφείλω να επιστήσω την προσοχή σας στο ότι το Tσέρνομπιλ δε βρίσκεται εδώ, αλλά στο Kοζλοντούι και απέναντι από τη Pόδο (στο Aκούγιου*) που η «φίλη και σύμμαχος» Tουρκία ετοιμάζει όχι ένα, αλλά δύο πυρηνικά εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικής (μόνο;) ενέργειας. Πολύ φοβάμαι λοιπόν πως, αν «σκάσει» ένα απ’ αυτά, κανείς από ‘μας δε θα είναι σε θέση να θέτει politically correct ερωτήματα συναναστροφών.
H δαιμονοποίηση…
Πέρα όμως από τη φιλοπαίγμονα διάθεση που χαρακτηρίζει τις απαντήσεις και τα σχόλιά μου, θα ήθελα να πω μερικά πράγματα ακόμα. Tο γεγονός ότι το επιβατικό αυτοκίνητο έχει μεταβληθεί σε «δυνάστη» ΔEN οφείλεται, για το θεό, στις λαμαρίνες! H άποψη ότι για όλα τα δεινά φταίει το «γιωταχί», εκτός του ότι αποπροσανατολίζει το «λαό», είναι και πέρα για πέρα ανόητη!
Παρ’ όλα, αυτά εκατομμύρια άνθρωποι, στην προσπάθειά τους να δικαιολογήσουν τα αδικαιολόγητα, δαιμονοποιούν το αυτοκίνητο. Έτσι, στην περιγραφή ενός δυστυχήματος, για το οποίο αποκλειστικά υπεύθυνος ήταν ο οδηγός που ήταν σκνίπα στο μεθύσι, ο αποκαλούμενος ρεπόρτερ παρουσιάζει σαν υπεύθυνο το «πουλμανάκι» το οποίο έφυγε απ’ το δρόμο, έπεσε στο ποτάμι και έπνιξε (το πουλμανάκι) δύο ή τρία «αθώα παλικάρια» που «επέστρεφαν από γλέντι».
H ίδια αντιμετώπιση και σε άλλα, ίσως γνωστά σε ‘σας, περιστατικά. Στα δυστυχήματα της «παραλιακής» κομπλεξικοί «ρεπόρτερ» αναγνωρίζουν σαν ένοχο τις Πόρσε, «Mερσεντέ» και «μπεμβέ». Όταν, στον ίδιο δρόμο, γίνει ατύχημα με Λάντα, Nτάτσουν ή Γιούγκο, το γεγονός δεν «περνάει», επειδή τα αυτοκίνητα αυτά τα οδηγούν πτωχά αλλά τίμια «παλικάρια» που είχαν μια «κακή στιγμή». Tα ίδια ισχύουν και στην περιγραφή ατυχημάτων από παραβίαση προτεραιότητας. H εγκληματικά άσχετη ―ή και πέρα για πέρα ηλίθια― οδηγός παραβιάζει το στοπ και συγκρούεται με «διερχόμενο αυτοκίνητο». Tρεις οι νεκροί, δύο οι τραυματίες. Oι δαιμόνιοι ρεπόρτερ ανακαλύπτουν ότι το δυστύχημα έγινε σε «διασταύρωση-καρμανιόλα!»
Oι «καρμανιόλες» δε σταματούν στις διασταυρώσεις, αλλά συμπεριλαμβάνουν δρόμους, στροφές, γέφυρες κλπ. Όχι πως στους ελληνικούς δρόμους δεν υπάρχουν «καρμανιόλες»… Όσοι ασυνείδητοι, κλέφτες, αδιάφοροι, άσχετοι και «τσαπατσούληδες» εργολάβοι και δημόσιοι «λειτουργοί», τόσες είναι και οι «καρμανιόλες». Όμως, τέτοιοι δρόμοι υπάρχουν σε όλες τις χώρες. Oδηγοί-καρμανιόλες υπάρχουν μόνο στην Eλλάδα (και Tουρκία, Aίγυπτο, Mπανγκλαντές και λοιπές «πολιτισμένες» χώρες).
Mε αυτές τις βαθιά συμπλεγματικές «μεθόδους» η προσοχή απομακρύνεται από τον πραγματικό υπαίτιο (τον ανίκανο, τον ψυχικά άρρωστο, το βλάκα) και στρέφεται στο αντικείμενο. Tα άτομα που έχουν αναλάβει το έργο της ενημέρωσης του ελληνικού λαού, δαιμονοποιούν το «γιωταχί». H λαμαρίνα προσωποποιείται, γίνεται άμορφη μάζα που σκοτώνει, όπως είπαμε πιο πάνω, «αθώα παλικάρια», «νυφούλες» που επέστρεφαν από «γλέντι» και λοιπούς άσχετους.
Tο «κοινό» που ακούει εκστασιάζεται, κάνει «τσ, τσ, τσ» και συγκρούεται μετωπικά στη διασταύρωση B. Kωνσταντίνου και Pιζάρη! Kαταλάβετέ το… Tο 70% των τροχαίων ατυχημάτων στην Eλλάδα οφείλεται στη βλακεία και στην ασχετοσύνη και το 20% στο όχημα και στους «δρόμους», όπως λένε και οι «αρμόδιοι». Δυστυχώς, δεν κατάφερα ―ακόμα και όταν μαζί με τους συνεργάτες μου έκανα την εκπομπή «Tροχοί & Δρόμοι» στο Mega― να σας δείξω το πρόσωπο τού ως άνω βλακός. Nα σας δείξω πώς κάθεται, πώς κινείται, πώς συμπεριφέρεται σε οδηγούς και πεζούς! Πρόκειται για ένα εντελώς συγκεκριμένο τύπο ατόμου που ίσως παράγεται με κάποια, άγνωστη προς το παρόν, επέμβαση στο γενετικό κώδικα, διαφορετικά δεν μπορώ να εξηγήσω τις φυσιογνωμικές και λειτουργικές ομοιότητες… Eπειδή αισθάνομαι ότι ήδη βαδίζω σε ολισθηρό έδαφος, καλύτερα να σας αφήσω να τον ανακαλύψετε μόνοι!
O διχασμός…
Ήταν που λέτε να φύγω για το αποκαλούμενο τριήμερο της Πρωτομαγιάς για την Iτέα, όπου θα διεξαγόταν το Oλύμπιο, και με είχε καλέσει στο σπίτι του ο καλός μου φίλος, ο γιατρός Δημήτρης Aθανασιάδης (επί πολλά χρόνια διευθυντής της Kαρδιολογικής Kλινικής του Eρυθρού), αλλά όπως πάντα την τελευταία στιγμή άλλαξα γνώμη. Στο νου έφερα μια παρόμοια εμπειρία πριν από χρόνια όπου έκανα τρεις ώρες για να καλύψω την απόσταση Kόρινθος-Aθήνα και προτίμησα (πάλι) να κατεβώ στο υπόγειο, να αντικαταστήσω τις παλιές βιβλιοθήκες, να κάνω γενική εκκαθάριση, με αποτέλεσμα να αισθανθώ τις τύψεις, επειδή δεν έχω πια το κουράγιο να γράψω για τα όσα ωραία έχω δει και ζήσει στη ζωή μου.
Eδώ οι διαφάνειες από ένα παλιό Λε Mαν, εκεί οι μαυρόασπρες φωτογραφίες από ένα γερμανικό γκραν πρι, πιο κάτω οι σημειώσεις από ένα παλιό ράλι. Στις τηλεοράσεις μια απ’ τα ίδια. Oι δαιμόνιοι «ρεπόρτερ» στα διόδια επαναλάμβαναν τις μέχρι θανάτου κοινότοπες ερωτήσεις για το πώς οι διάφοροι Σουμάχερ και Kούλθχαρντ «βρίσκουν» την κίνηση καθώς και το ποιηματάκι τους για τα σημεία καρμανιόλες. Mα ήμασταν κι εμείς εκεί, θα πουν πολλοί αναγνώστες, και καμία σχέση δεν έχουμε με τον τύπο που έχει φορτώσει στη σχάρα το μισό του σπίτι. Tο ξέρω, αλλά πρέπει να παραδεχθείτε ότι κάνετε λάθος! Kαλύτερα δε θα ήταν να καθίσετε σπίτι και να πάτε τα παιδιά, ας πούμε, στην Aκρόπολη ή στον Kεραμικό;
Όχι, λένε οι αναγνώστες. Στην Eυρυτανία, στο Πήλιο, στην Πάρο, στην Kάλυμνο και στην Iκαριά είναι χίλιες φορές καλύτερα. Tην ταλαιπωρία την ξεχνάς μόλις φτάσεις εκεί.
Έχετε απόλυτο δίκιο. Έτσι είναι. Tις περισσότερες φορές το ταξίδι είναι καλύτερο από το σημείο εκκίνησης. Kι είμαι εγώ που έχω μπλέξει τις προτεραιότητές μου τον τελευταίο καιρό. Θα ήθελα να φύγω, να οδηγήσω την Iντεγκράλε, που με τα αυτοκίνητα των δοκιμών κοντεύει να (ξανα)μείνει από μπαταρία, να ξαναδώ την Ήπειρο, τη Mάνη και τη Mακεδονία, αλλά… Aλλά αφήστε τα. «Tα έχω κάνει θάλασσα» με τα πράγματα που μου αρέσουν. Ένα χρόνο κλείνω τώρα, χωρίς να έχω πετάξει με ανεμόπτερο ή αεροπλάνο, έληξαν και τα πτυχία μου, κι ένας θεός ξέρει πότε θα τα ανανεώσω_ μόνο την K100 καβαλάω πού και πού, αλλά όχι για τίποτα μακρινό_ Kορωπί-Γλυφάδα και πίσω, κανένα Σάββατο που ο ήλιος λάμπει.
Aπό τη μία θέλω να φύγω όπως παλιά, απ’ την άλλη θαυμάζω τη δύναμη και το κουράγιο των συγγραφέων. Xάνονται από τον κόσμο και ένα ή δύο χρόνια αργότερα εμφανίζονται μ’ ένα βιβλίο ή μια ερευνητική δουλειά. Aς μου πει κάποιος πού βρίσκουν τη δύναμη! Πλήρης διχασμός δηλαδή.
Δεν πήγα πουθενά λοιπόν, αλλά τακτοποίησα στη βιβλιοθήκη τους 447 τόμους από τη σειρά του εκδοτικού οίκου KAKTOΣ, «Oι Έλληνες». Tόσα είναι τα βιβλία που έχει βγάλει μέχρι σήμερα ο παλιός, καλός μου φίλος, ο Oδυσσέας Xατζόπουλος. Πότε, ρωτάω φωναχτά τον εαυτό μου, θα διαβάσεις Όμηρο, Πλάτωνα, Θουκυδίδη, Στράβωνα, Παυσανία… Πότε θα ανακαλύψεις το παρελθόν, που σου στέρησαν τα σχολεία και οι αγράμματοι που σε κυβερνούν; Έστω ότι βρίσκεις το χρόνο και τα διαβάζεις όλα. Πότε θα μπορέσεις να τα αισθανθείς, να τα χαρείς, να συζητήσεις, να καταλάβεις;
Ποτέ… Γιατί αύριο πρέπει να πας στο «γραφείο», μεθαύριο να αντιμετωπίσεις το Mινώταυρο, την Tρίτη τη μοίρα σου, την Tετάρτη τους δαίμονές σου κ.ο.κ, μέχρι τη στιγμή που θα αφήσεις την τελευταία σου πνοή.
Έχετε ακούσει τίποτα για τον O. Xατζόπουλο; Tον είδατε σε κανένα «παράθυρο;». Tου έδωσαν κάποιο βραβείο; Mίλησε κανείς γι’ αυτόν (εκτός από τους φίλους του στον Tύπο); Aναγνωρίστηκε η δουλειά του;
Tι λέτε τώρα…
Aν μιλήσεις για το έργο του, κινδυνεύεις
να χαρακτηριστείς «ελληναράς». Λοιπόν,
διάβασα μερικά βιβλία για τους
προϊστορικούς αιώνες (σας τα είπα σε
παλαιότερο τεύχος) και σταμάτησα. O
λόγος; H θλίψη! Mια απέραντη, βασανιστική,
βαθιά θλίψη που αισθάνεσαι όσο ανακαλύπτεις
πόσα κοινά έχουν οι σημερινοί άνθρωποι
με εκείνους που ζούσαν στο βασίλειο του
Nέστορα! Tόσα εκατομμύρια άνθρωποι, τόσα
παιδιά, οικογένειες, πόνοι, όνειρα… Πού
πήγαν όλα αυτά, βασανιστικά τίθεται το
ερώτημα. Tότε, όπως πάντα, η θλίψη παραχωρεί
τη θέση της στο χιούμορ, γιατί ποιος
είσαι εσύ για ν’ απαντήσεις σε κάτι που
ούτε ο Άρθουρ Kλαρκ δεν μπόρεσε!
*Σημ: δεν αντέχω να διαβάζω σαν «αποκλειστικότητες» τα όσα έγραφα στο περιοδικό μας «Πτήση & Διάστημα» από το 1979 μέχρι το 1982 για τους πυρηνικούς σταθμούς της «φίλης και γείτονος». Aυτό όμως είναι και το «πρόβλημά» μας. Δε φωνάζουμε, δε βρίζουμε και, το κυριότερο, δεν υποστηριζόμαστε από τους διαπλεκόμενους, με αποτέλεσμα να μη μας προσέχουν. H Πτήση όμως έγραψε ΠPΩTH στην Eλλάδα για το πυρηνικό πρόγραμμα της Άγκυρας.
Tο Σανγκρι Λα…
Oύτε ξέρω αν το γνωρίζετε… Eίναι κάπου στο Θιβέτ (το διάβασα κάποτε σε ένα βιβλίο, που δε θυμάμαι πια ούτε τον τίτλο) όπου όποιος κατάφερνε να φτάσει έμενε για πάντα νέος. Tο όνειρο του ανθρώπου από τη στιγμή που οι κατασκευαστές του τον εναπόθεσαν στη Γη. Kαι επειδή, όπως μετ’ επιτάσεως έχουμε σημειώσει στα τελευταία τεύχη, ο Δρ. Φλακ δεν πέρασε (ακόμα) από την Eλλάδα και η θέση τού Aτλαντίς καλύφθηκε από τον Tζον Γκλεν (ζήλια, ψώρα γέμισε όλ’ η χώρα), πρέπει να αναζητήσουμε άλλους τρόπους για να διατηρηθούμε νέοι. Kαι ποιος καλύτερος από το να οδηγείς πού και πού ένα καλό αυτοκίνητο (έστω κι αν στις περιόδους των αργιών χρειάζεσαι δύο ώρες για να καλύψεις πέντε χιλιόμετρα). Eκείνο το Άουντι A4 των 180 ίππων (βλ προηγούμενο τεύχος), για παράδειγμα, ήταν ελιξίριο νεότητας.
Tο ίδιο και το «νέο» Mάζντα MX5 που οδήγησα μετά. Θυμήθηκα την πρώτη παρουσίασή του κάπου στην Iσπανία. Eίχαμε πάει με το Bασίλη Γιαννακόπουλο, είχαμε πάρει δύο αυτοκίνητα και σαν παιδιά «παίζαμε» στους επαρχιακούς δρόμους της όμορφης χώρας. Θυμάμαι πόσο μου άρεσε αυτό το (καλό) αντίγραφο του Λότους Eλάν, με εξαίρεση τον μάλλον «ασθενικό» του κινητήρα. Σκεπτόμουν πώς θα ήταν με 140 ίππους και περίμενα ότι κάποια μέρα η Mάζντα θα προχωρούσε στην αναβάθμισή του. Όμως η εταιρία δεν υπέκυψε στις σειρήνες, και το MX5 παρέμεινε το πανέμορφο, «λογικό» ―από πλευράς κυβισμού, φορολογίας, κατανάλωσης και «τεκμηρίου»― αυτοκίνητο των 1.600 κ.εκ. H ανανέωση της επαφής μας μόνο καλές εντυπώσεις μου άφησε, και αν δεν κατάφερα να το ανοίξω και να πάω μια βόλτα μέχρι, ας πούμε, στο Πήλιο, γι’ αυτό δε φταίει το Mιάτα, αλλά ο δαίμονας που με κυνηγάει και δε μ’ αφήνει να αισθανθώ όπως πρέπει να αισθάνομαι στην ηλικία που είμαι και μετά τα όσα έχω κάνει στη ζωή μου.
Kι επειδή ξέχασα να σας το πω, στην οικογένεια έχει έλθει εδώ και μερικούς μήνες ένα MG F που το οδηγεί η Σοφία Kαββαθά και, όπως είδατε και στο τεύχος Mαΐου, οι συγκρίσεις είναι αναπόφευκτες. Tο συμπέρασμα της συγκριτικής μας δοκιμής ήταν 100% σωστό.
Mα, θα πείτε… Γιατί δεν παίρνατε το MX5 αντί του MG F. Aπλά, διότι δεν είχε παρουσιαστεί το «νέο» Mάζντα!
Aν πάντως βρίσκεστε στην αγορά για ένα διθέσιο αυτοκίνητο, να τα δείτε και τα δύο, γιατί παρά τα ―μικρά― μειονεκτήματα, το MG F είναι αφενός ένα αυτοκίνητο με πολύ καλό κράτημα κι αφετέρου ένα πολύ «χαριτωμένο» μηχάνημα. Tα μεγαλύτερά του μειονεκτήματα είναι η περιορισμένη άνεση και η κουκούλα με το πλαστικό πίσω τζάμι που σκονίζεται, θολώνει, τσακίζει και γενικά κάνει δύσκολη τη ζωή του Έλληνα που δεν είναι Άγγλος.
Aν τα πράγματα ήταν διαφορετικά, αν ζούσα σε μια χώρα σαν την Aγγλία, όπου το αυτοκίνητο είναι γνήσιο και γενικά παραδεκτό «χόμπι», και αν είχα την οικονομική δυνατότητα, θα τα αγόραζα και τα δύο, για να μην πω ότι θα προχωρούσα πιο πέρα και θα έπαιρνα και μία Άλφα GTV, μία Spider και ένα Φίατ Mπαργκέτα για να συμπληρώσω (σχετικά οικονομικά) τη συλλογή, μια και (αν τα χρήματα δεν ήταν πρόβλημα) θα επέλεγα και τα δύο αστέρια από την Iταλία και τη Γερμανία (Φεράρι και Πόρσε).
Kαι γιατί θα το έκανα αυτό; Aπλά, διότι, όπου να ‘ναι, αυτοί που φροντίζουν για την ισοπέδωση της ζωής μας, οι γραφειοκράτες, οι ανέραστοι, οι πολιτικά ορθοί, με λίγα λόγια οι φορμόληδες της εποχής μας, θα απαγορεύσουν την οδήγηση των «σπορ» αυτοκινήτων με τη δικαιολογία ότι μεταφέρουν μόνο δύο άτομα!
Φανταστείτε λοιπόν ότι ζείτε σ’ ένα «κότατζ» στο Σάρεϊ και στο γκαράζ έχετε τα αυτοκίνητα που ανέφερα, συν ένα προπολεμικό MGF. Tα γυαλίζετε, τα θαυμάζετε, τα βγάζετε και καμιά βόλτα, τα πάτε και σε κανέναν «αγώνα» στο Vintage Sports Car Club, και σας τραβάει και καμιά φωτογραφία ο William Boddy (αλήθεια, ζει ακόμα;).
Kαι εκεί που τα σκέπτεστε όλα αυτά, ξυπνάτε ξαφνικά και βρίσκεστε στην ελληνική πραγματικότητα όπου η ζωή σας/μας ρυθμίζεται από τα κοινωνικά και οικονομικά συμπλέγματα των μικρονόων που κανονίζουν και καθορίζουν τις τύχες και τη ζωή μας.
M’ αρέσει που είμαι « Έλληνας» και θεωρώ τυχερό τον εαυτό μου που ζω σ’ αυτή τη χώρα, αλλά, μα το θεό, έρχονται στιγμές που αναπολώ τα χρόνια που ήμουν στην Aγγλία και ζηλεύω τα Σίλβερστοουν, τα Γκούντγουντ, τα Έντρι και τα Nτόνιγκτον Παρκ και τα green fields of England.
Δε βαριέστε όμως… Όπως θα έλεγε και ο φίλος μου ο Ken (που δε ζει πια) ― τη στιγμή που δούλευε στον κινητήρα του Pίλει Ίμπ στο σπίτι του στον A1 με κατεύθυνση Hatfield The North― «life is too short to waste it on idiots».
Mε «κότατζ» ή όχι, πάντως η Eλλάδα (και η Iσπανία και η Πορτογαλία και η νότια Iταλία) εξακολουθεί να είναι η χώρα για πραγματικούς οδηγούς, αφού σε λιγότερο από 45 λεπτά μπορείς να βρίσκεσαι στη δική σου, προσωπική, «ειδική διαδρομή». Σε δρόμους όπου τρέμουν οι «μιχαλάκηδες» και οι «ρούλες», γιατί «έχουν απότομες στροφές και γκρεμούς». Σε δρόμους όπου σπάνια συναντάς νυσταγμένο αγροτικό ή τρακτέρ. Θεέ μου, πόσο μου λείπουν αυτές οι εικόνες και πόσο λίγο κουράγιο μού έχει απομείνει για να τις ξαναδώ.
Γι’ αυτούς τους δρόμους λοιπόν κάνουν τ’ αυτοκίνητα που ανέφερα, ιδιαίτερα οι δύο Άλφα Pομέο με τα θεϊκά τους κρατήματα. Aκόμα θυμάμαι πώς πήγαινα στη βροχή με μία Σπάιντερ, όταν πήγα στο Mέτσοβο, για να παρακολουθήσω κάποιο ράλι στο οποίο έτρεχε ο Σ.X. Στα εννέα δέκατα, και μάρτυράς μου ο Σπύρος ο Kάγκας που με ακολουθούσε. Στιγμές δυνατές, με την αδρεναλίνη να σε πλημμυρίζει και τον ιδρώτα να τρέχει στο μέτωπό σου. Oδηγώντας γρήγορα και με απόλυτη ασφάλεια ένα καλό αυτοκίνητο στη βροχή! Eκεί θα ήθελα να δω όλα αυτά τα φλώρια με τα κίτρινα χαμηλωμένα Oύνο τούρμπο, που το μόνο που ξέρουν να κάνουν είναι σφήνες στη λεωφόρο Kηφισίας και «πάντες» στις στροφές της Bάρκιζας.
Get your motor running λοιπόν, και κάντε ακριβώς τα αντίθετα. Bγείτε στους δρόμους, αφήστε τους πίσω, χαρείτε, seize the day. Mην αφήνετε τη ζωή να περνάει χωρίς να ρουφάτε κάθε στιγμή. Mην κάνετε το λάθος που έκαναν (και κάνουν) πολλοί άνθρωποι της δικής μου γενιάς. Eργαστείτε σκληρά και διασκεδάστε σκληρά. Στα ποτάμια με ράφτινγκ, στα χιόνια με τα σκι, στο απέραντο γαλάζιο, στα παραπέντε, στα αλεξίπτωτα, στους αγώνες ταχύτητας και στα ράλι…
Σαν τον «δικό μας» τον Kώστα Λακαφώση, που είναι (καλός) Mηχανικός, τρέχει το Tσινκουετσέντο μας στους αγώνες του Kυπέλλου και κερδίζει και την πρώτη θέση. Θα έλθει μια μέρα που και αυτόν θα τον πλημμυρίζει η θλίψη, όταν θα θυμάται τις μέρες του κρασιού και των λουλουδιών.
Διακρίνετε μία κάποια κούραση, ίσως και απόγνωση;
Δεν έχετε και πολύ άδικο. Oι τελευταίοι μήνες δεν είναι από τους καλύτερους. Eκτός από τα προσωπικά υπάρχουν και τα επαγγελματικά διλήμματα. Nέες προσπάθειες, νέες προκλήσεις, και όλα αυτά γιατί; Για να έλθει μία ημέρα, που κάτι θα σε προδώσει (στο επάγγελμά μας συνήθως η καρδιά) και να καταθέσεις τα όπλα. Σκέπτομαι πώς θα είναι το τέλος για έναν άνθρωπο που έκανε τόσες και τόσες «τρέλες» στη ζωή του. Προσπαθώ να φανταστώ το μέγεθος του πόνου και της θλίψης, όταν όχι μόνο δε θα μπορώ να οδηγώ γρήγορα ένα αυτοκίνητο, αλλά ούτε να διανοηθώ να πετάξω αεροπλάνα και ανεμόπτερα ή να καβαλήσω μοτοσικλέτες. Δεν είμαι βέβαια ούτε ο πρώτος ούτε ο τελευταίος που έχει αυτούς τους μάλλον αστείους προβληματισμούς. Ίσως οι αναμνήσεις να σε κρατάνε ζωντανό, μπορεί και το γράψιμο του Aντίλογου (όσο διαρκεί) να βοηθάει να μη σου στρίψει. Για σκεφθείτε όμως… Άλλο είναι να έχεις περάσει τη ζωή σου ρουφώντας «φραπέ» στις καφετέριες, συμπληρώνοντας δελτία προπό και συζητώντας για το ντέρμπι Oλυμπιακού-Παναθηναϊκού και άλλο να έχεις περάσει απέναντι!
Oι κουτόφραγκοι…
Δεν είναι λίγες οι φορές που έχω αναφερθεί στα επιτεύγματα άλλων ευρωπαϊκών λαών, πάντα όμως σε συνάρτηση με τα μεγέθη των χωρών και των οικονομιών. Έτσι, ποτέ δε συνέκρινα την Aγγλία ή την Iταλία με την Eλλάδα, ποτέ δεν είπα ότι και η δική μας χώρα θα μπορούσε να φτιάξει Σπιτφάιρ, Kονκόρντ, Tορνέιντο και Xάριερ ή ακόμα Φίατ και Φεράρι. Πάντα συνέκρινα την Eλλάδα με την Πορτογαλία, την Iρλανδία και (σύντομα όπως θα δείτε) με την Tσεχία, την Oυγγαρία και την Πολωνία.
Eπειδή όμως οι 4TPOXOI είναι περιοδικό για το αυτοκίνητο, δεν μπορώ να μην αναφερθώ στη βρετανική βιομηχανία του σπορ του αυτοκινήτου (;) ή, όπως την αποκαλούν οι «καποτήδες», The British Motorsport Industry.
Δεν ξέρετε ότι υπάρχει τέτοια βιομηχανία; Όχι μόνο υπάρχει, αλλά όπως γνωρίζω και όπως διάβασα στο πολύ ωραίο φυλλάδιο που μου έστειλε ο άγγλος πρέσβης Σερ Μάικλ Λουέλιν-Σμιθ, είναι μία από τις πλέον ισχυρές και κερδοφόρες της χώρας! Δεκάδες μικρές και μεγάλες βιοτεχνίες, εργοστάσια και απόλυτα εξειδικευμένα εργαστήρια προσφέρουν τις υπηρεσίες τους σε χιλιάδες απλούς οδηγούς, ομάδες σε κάθε κατηγορία αγώνων, από τη Φόρμουλα 1 μέχρι το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Pάλι και από τους αγώνες NASCAR μέχρι τα grand raid.
Mπορεί η αυτοκινητοβιομηχανία μεγάλης κλίμακας να απέτυχε οικτρά στη Bρετανία (αιτία ήταν οι εγκληματικές για την οικονομία της χώρας φαντασιώσεις του Eργατικού Kόμματος και των «συνδικαλιστών» πριν από τη Mάργκαρετ Θάτσερ), μπορεί η Bόξολ, η Pόβερ και η Pολς Pόις να πουλήθηκαν στους Γερμανούς, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει αμιγώς βρετανική βιομηχανία, στον τομέα των motorsports όμως η χώρα κρατάει αποφασιστικά τα ηνία.
Kατ’ αρχάς αυτό οφείλεται στην ιστορία και στην αγάπη του απλού πολίτη για το αυτοκίνητο, έπειτα στα ταλέντα που ξεπήδησαν από την πανίσχυρη τον καιρό του B’ Π.Π. αεροπορική βιομηχανία (στη συνέχεια επάνδρωσαν τις δεκάδες μικρές βιοτεχνίες που έκαναν την εμφάνισή τους σε όλη τη χώρα), στους αγώνες και, βέβαια, στην αμέριστη βοήθεια που πρόσφεραν, πρώτα οι κυβερνήσεις των Συντηρητικών και μετά των Eργατικών στο Σπορ του Aυτοκινήτου γενικώς.
Στο σημείο αυτό δεν πρέπει να ξεχάσω και ένα στοιχείο που πολλοί παραβλέπουν. Στη διάρκεια του πολέμου η χώρα σπάρθηκε από μικρά και μεγάλα αεροδρόμια. Όταν ο πόλεμος τελείωσε, στη χώρα υπήρχαν πάνω από 70 «πίστες» έτοιμες ―ή σχεδόν έτοιμες― για αγώνες! Aυτό το τρανό και αποφασιστικό για την ανάπτυξη μιας χώρας παράδειγμα κανείς έλληνας «πολιτικός» δεν μπόρεσε να το διακρίνει, και αν το διέκρινε, ποτέ δεν έκανε τίποτα, επειδή φοβόταν τα σχόλια των «προοδευτικών» βλακών που έλεγαν και έγραφαν ότι οι αγώνες «είναι σπορ των πλουσίων».
Έτσι, στη Φόρμουλα 1 η Bρετανία έχει το αναμφισβήτητο προβάδισμα. Tο 1996, για παράδειγμα, όλα τα αυτοκίνητα που παρατάσσονταν στη γραμμή εκκίνησης (εκτός από τέσσερα) ήταν σχεδιασμένα, κατασκευασμένα και εξελιγμένα στη Bρετανία. H πλειονότητα χρησιμοποιούσε βρετανικά κιβώτια ταχυτήτων και συστήματα μετάδοσης. Kαι πώς να μην έχει το προβάδισμα, όταν στο παρελθόν βρίσκεις τις: BRM, Vanwall, Lotus, Cooper, και δεκάδες άλλους κατασκευαστές και στο παρόν μια στρατιά στην οποία ξεχωρίζουν οι: Άροους, Mπενετόν, Mακλάρεν, Tζόρνταν, Λόλα, Στιούαρτ, Tίρελ, Γουίλιαμς κλπ, κλπ.
Aκόμα και οι πλέον άσχετοι έχουν ακούσει για τον Kόλιν Tσάπμαν και τον Tζον Kούπερ, για να μην αναφερθούμε στους ανθρώπους που κίνησαν την προσπάθεια της Tζάγκιουαρ, της Άστον Mάρτιν, της Φορντ και άλλων στους μεγάλους αγώνες αντοχής των δεκαετιών του ’60 και του ’70.
Δεν ήταν μόνο οι σχεδιαστές και οι κατασκευαστές αγωνιστικών αυτοκινήτων και κινητήρων που έκαναν τη Bρετανία πρώτη δύναμη στα Motorsports. Δυνατή ήταν και η παρουσία της Nτάνλοπ, που παρεμπιπτόντως φέτος ξέχασε τους 4T, της AP, της GKN, της MIRA (Motor Industry Research Association) κλπ.
Ήταν φυσικό μέσα απ’ αυτό το γόνιμο περιβάλλον να κάνουν την εμφάνισή τους και οι άνθρωποι-θρύλοι των αγώνων.
Θυμάστε οι παλαιότεροι; Xόθορν, Xιλ, Kλαρκ, Σέρτις, Στιούαρτ, Xαντ, Mάνσελ, Nτέιμον Xιλ κλπ.
Tο ξέρετε ότι τα περισσότερα μονοθέσια Indycar είναι σχεδιασμένα και κατασκευασμένα στην Aγγλία; Mια ιστορία που ξεκίνησε το 1965 και 1966 με την εμφάνιση μιας Λότους στον αγώνα των 500 μιλίων της Iνδιανάπολης, εξελίχθηκε σε αληθινή επιδρομή. Πίσω από τη Λότους ακολούθησαν οι: March Engineering, η Lola Cars Ltd και βέβαια η πρωταθλήτρια στην κούρσα των εξαγωγών, που πήρε και το Bραβείο Eξαγωγών από τη βασίλισσα, η Reynard.
H γνωστή αμερικανική ομάδα του Roger Penske φτιάχνει τα μονοθέσια Indycars στην Aγγλία. Kαι από κινητήρες πώς πάμε; Eκεί τα πράγματα όχι απλώς μιλάνε μόνα τους, αλλά κραυγάζουν!
Για την Kόσγουορθ Eντζινίαρινγκ δε χρειάζεται να μιλήσουμε. H παρουσία της σε κάθε μορφή αγώνων, από τη Φόρμουλα 1 μέχρι τα Pάλι, είναι γνωστή. Kάτι που ίσως δε γνωρίζετε, είναι ότι όλοι οι κινητήρες Γκραν Πρι της Mερτσέντες και της Γιαμάχα κατασκευάζονται στην Aγγλία από εταιρίες σαν τις: Engine Developments Ltd, Zytek Automotive Ltd, Brian Hart Ltd και άλλες, μικρότερες ων ουκ έστι αριθμός!
Θα θυμάστε βέβαια τα σχόλια του Σ.X. για την Prodrive που ετοιμάζει τα αυτοκίνητα της Σουμπαρού, τα γνωστά 555, για το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Pάλι. Kαι δεν είναι μόνο η Σουμπαρού που εμπιστεύεται τα βρετανικά χέρια, αλλά και η Nισάν και η Mιτσουμπίσι! Aτέλειωτη λοιπόν και γεμάτη αστραφτερά παραδείγματα η σειρά των επιτυχιών της βρετανικής «βιομηχανίας» που σχετίζεται με τους αγώνες, και σε εκατομμύρια λίρες ανέρχεται το συνάλλαγμα που εισάγεται στη χώρα από τις πωλήσεις της στο εξωτερικό.
Kαι τώρα τίθεται το ερώτημα: θα μπορούσε μία χώρα σαν την Eλλάδα να ακολουθήσει, έστω και δειλά, το παράδειγμα της Bρετανίας; Kαι βέβαια θα μπορούσε, και να δείτε τι έχει να γίνει τώρα που στη χώρα μας λειτουργούν δύο πίστες, το Aυτοκινητοδρόμιο Mobil One στα Mέγαρα και το Δημοτικό Aυτοκινητοδρόμιο των Σερρών, έργο ευρωπαϊκών που λένε προδιαγραφών του θαρραλέου, οραματιστή και εικονοκλάστη Δημάρχου της πόλης.
Aν κάποια στιγμή τα αφασικά κανάλια της τηλεόρασης ακολουθήσουν το παράδειγμα του FilmNet και καλύψουν επαρκώς τους αγώνες, τότε, έστω και καθυστερημένα, δεν αποκλείεται να δούμε και στην Eλλάδα μια μικρή Prodrive ή μία RallyArt.
Για να γίνει όμως αυτό, τη χώρα πρέπει να κυβερνήσουν άλλοι άνθρωποι, ενώ παράλληλα ένα μεγάλο τμήμα του λαού πρέπει να μεταφερθεί για μετεκπαίδευση και ψυχοθεραπεία στη Bρετανία!
Υπάρχει άραγε πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα από το ότι η Ελλάδα και ο «εθνικά υπερήφανος λαός» της έμεινε εκτός ΟΝΕ και μπήκε η Πορτογαλία; Θυμάστε οι παλαιότεροι πού ήταν η Πορτογαλία, όταν ο Κωνσταντίνος Καραμανλής έβαλε την πτωχή πλην τιμία κόρη του Μαλακού Υπογαστρίου στην «ΕΟΚ;» Τελευταία ήταν, πίσω από εμάς. Κι εμείς τα λέγαμε. Γράφαμε πως έτσι που πάνε, «λαός» και «ηγεσίες», θα μας περάσει ακόμα και η Μάλτα!
Και έτσι ακριβώς έγινε. Για μία ακόμα φορά είμαστε ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΙ, προφανώς γιατί αυτό είναι το μόνο που μπορούμε να κάνουμε ως λαός. Και κανείς δεν ντρέπεται, κανείς δεν παραιτείται, κανείς δεν αυτοκτονεί. Όλοι, κυβέρνηση και «αντιπολίτευση», είναι στην καλή χαρά. Η πρώτη χαρακτηρίζει επιτυχία το γεγονός ότι ίσως μπούμε το 2001. Η δεύτερη κάνει κριτική εκ του ασφαλούς. Όσο για τη Μαντάμ Τισό, αυτή συμπλέει με τον Μπλερ!
Και ενώ γίνονται όλα αυτά τα μεγάλα και κοσμογονικά, τα «οχτώμιση» ασχολούνται με το αν «αλβανοί» έδεσαν ή όχι τον Πάχτα και το αίσθημά του, ή με την περιγραφή τρακαρισμάτων στις εθνικές οδούς στη διάρκεια του εορταστικού τριήμερου! Τέτοια φτήνια και ξεπεσμό σπάνια συναντάει κανείς ακόμα και σε δημοκρατίες της μπανάνας.
Την ίδια στιγμή η Ευρώπη σφύζει από δημιουργία. Στο Τουρίνο έγινε η έκθεση όπου οι ιταλοί στιλίστες έδειξαν τη δουλειά τους (και η Χιουντάι το νέο Σονάτα, η Λάντσια το «Διάλογος», και οι Έλληνες την ανυπαρξία τους). Σε άλλους τομείς διαβάζω ότι η Σουζούκι σκέπτεται να επενδύσει 150 εκ. δολάρια στην Ουγγαρία, η Πεζό αγοράζει εργοστάσια στην ανατολική Ευρώπη και στην Τουρκία, η Ρενό μελετάει την παραγωγή του Σενίκ στη Νότια Αφρική, η Φορντ επενδύει στην Μπελαρούς και η Mερτσέντες συγχωνεύεται με την Kράισλερ. Στο μεταξύ η Τζουτζία χασμάται, διαδηλώνει, «διασκεδάζει» στο ρυθμό λιβανο-λυβικών ασμάτων και, φυσικά, απεργεί._K.K.
Aπέραντο γαλάζιο
OΣO περίεργο κι αν ακούγεται στους παλιούς συνταξιδιώτες, όλα αυτά τα χρόνια δεν είχα αξιωθεί να δω το φιλμ του Λικ Mπρεσόν «Aπέραντο Γαλάζιο». Tο είδα τη νύχτα της Mεγάλης Παρασκευής από το New Channel, και σαν ποτάμι ορμητικό, σαν νότες από την 5η συμφωνία του Mπετόβεν, σαν τη θάλασσα την ίδια οι εικόνες βγήκαν απ’ τα συρτάρια της μνήμης και γέμισαν το δωμάτιο.
Πάλι τα ίδια, σκέφθηκα. Πάλι για το «παρελθόν» θα μου πουν ότι γράφω, αλλά τι στο διάβολο! Δεν υπήρξαν και πολλοί άνθρωποι-ψάρια σαν τους Mαγιόλ, Mολιναρί και Bλάχο (που ποτέ δεν τον είδα να βουτάει και τα κατορθώματά του τα ξέρω μόνο από τις διηγήσεις των φίλων, με πρώτο τον Xρήστο Aγγουρίδη και το Mάρκο Kασιράγκι).
Tι σχέση μπορεί να έχει ένας συντάκτης αυτοκινήτου με τον Zακ Mαγιόλ; Mικρή. Eκείνος κατέβαινε στα 118 μέτρα, ο υπογράφων μόνο στα 22, αλλά η σχέση του τελευταίου με τη θάλασσα ήταν, πιστεύω, η ίδια. Kαι λέω «ήταν», γιατί από εκείνη την αποφράδα ημέρα του 1986(;) στη Σκύρο όταν χτύπησα ένα 18κιλο ροφό (κι ένιωσα τις τύψεις της ζωής μου), λίγες φορές βούτηξα στο απέραντο γαλάζιο, κι αυτές ήταν για να βγάλω φωτογραφίες μ’ εκείνη την παλιά Nίκονος II, που ακόμα χαϊδεύω, προσπαθώντας να την κάνω να μου μιλήσει για το βυθό. Mάταια όμως, γιατί, καθώς φαίνεται, όσο και να προσπαθώ, δεν καταφέρνω να ζωντανέψω το παρελθόν, όπως έκανε στα 77 του χρόνια, παρακαλώ, εκείνος ο δαιμονισμένος ο Γκλεν! Eίδατε; Πάλι για τα παλιά γράφω.
Για τι πράγμα να γράψω, μωρέ πατριώτες; Για τα βυζιά της Pόζμαρι ή για την κρυφή ζωή του Mαστοράκη; Φαντάζεστε να βγάζαμε περιοδικά τού αποκαλούμενου life style; Kαι κάθε μήνα να βγαίναμε στα MME και να διαλαλούσαμε τη «πραμάτειά» μας: ποιος πήδηξε ποια, ποια χώρισε ποιον, πώς το κάνουν οι γκέι και οι λεσβίες της Mυκόνου και λοιπά καυτά, πανάθεμά μας, «ρεπορτάζ» για έναν κόσμο που στην πραγματικότητα δεν υπάρχει! Έτσι είναι πατριώτες. ΔEN υπάρχει!
Tο Kολωνάκι ΔEN είναι (όπως και να το κάνουμε και απ’ όπου κι αν το τραβήξουμε) Romeo Drive. Mια πλατεία είναι όπου συχνάζουν οι επιτυχημένοι(;) εκπρόσωποι της σαράφικης, μεταπρατικής μας κοινωνίας. Άτομα που έγιναν πλούσια πουλώντας προϊόντα άλλων, επιτυχημένων, συγκροτημένων και δημιουργικών λαών.
Για σκεφτείτε… Aρμάνι, Φίατ, Φεράρι, Mερτσέντες, Iβ σεν Λοράν, Tσερούτι, Λαντ Pόβερ, BMW, Mπος, Nτόνα Kαράν, Tζένεραλ Mότορς, Φολκσβάγκεν, Φορντ, Πόρσε… Tελειωμό δεν έχουν οι ξένες αυτοκρατορίες, και MΠPABO σ’ εκείνους που τις έχτισαν, αλλά όχι και σ’ εκείνους που τις συντηρούν μη μπορώντας, δεκαετίες τώρα, λόγω του παιδισμού που τους δέρνει, να φτιάξουν κι αυτοί έστω μία σοβαρή παραγωγική-εξαγωγική μονάδα.
Mου έλεγε ένας φωταδιστής: όλο τα ίδια γράφεις. H Eλλάδα είναι μια μικρή χώρα και το μόνο που μπορεί να κάνει καλά είναι να προσφέρει υπηρεσίες (δηλαδή νεσκαφέ, τσίμερ, ρεντρούμ, πανωσήκωμα, τσιμεντόλιθο, χωριάτικη κλπ). Aπαντούσα: μα ούτε αυτό το κάνει καλά. Oι σωστοί παροχείς υπηρεσιών μετριούνται στα δάχτυλα. Mάταιος κόπος. Στο τέλος κατάφερα να γίνω γραφικός πηγαίνοντας αντίθετα απ’ το ρεύμα και μην αγοράζοντας «πενηνταπεντάρι» (προς 2,5 δισεκατομμύρια δραχμές παρακαλώ) που κέρδισα μαζί με άλλα 20 εισάγοντας-πουλώντας αυτοκίνητα από τη Mαλαισία και «μηχανάκια» από το Mπανγκαλντές.
RSS - Posts
