ΔΙΑΣΤΗΜΑ ΚΑΙ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ

του ΣΩΚΡΑΤΗ ΠΑΠΑΧΑΤΖΗ

Ξαφνικά με συγκλόνισε η ιδέα ότι αυτό το όμορφο, γαλάζιο μπιζέλι ήταν η Γη. Σήκωσα το δάχτυλό μου, έκλεισα το ένα μάτι, και το δάχτυλό μου έκρυψε τον πλανήτη. Δεν ένιωσα σαν γίγαντας. Ένιωσα πολύ, πολύ μικρός…
Neil Armstrong

Μετά από σειρά πρωτόλειων προσπαθειών που ξεκινούν το 1946, με πανοραμικές φωτογραφίες βγαλμένες από ρουκέτες στα ανώτατα στρώματα της ατμόσφαιρας, η ανθρωπότητα θα κοιτάξει για πρώτη ματιά τη Γη, από εξωγήινη οπτική γωνία το 1968: Η φωτογραφία τραβήχτηκε απο τον αστροναύτη William Anders, ενώ το διαστημόπλοιο Απόλλων 8 βρισκόταν σε τροχιά γύρω από τη Σελήνη. Θα έμενε ιστορική με το όνομα “Earthrise”, πρότυπο για αναρίθμητες άλλες. Η φωτογραφία θα παίξει καταλυτικό ρόλο στην ιδέα του “ενός πλανήτη” στον οποίο όλοι κατοικούμε, και τον οποίο έχουμε υποχρέωση να προστατεύουμε, παραμερίζοντας τα εθνικά και ιδιοτελή συμφέροντά μας… Η ίδια η ονομασία της είναι διφορούμενη: η “Γη”, ως τόπος κατοικίας του Ανθρώπου, ανατέλλει, έρχεται στο προσκήνιο, παραμερίζοντας τους επιμέρους τόπους.
Δεν είναι τυχαίο ότι η παγκοσμιοποίηση ως ιδέα μαζικοποιείται επίσημα, εκεί στα late ’60s. Το σκηνικό έχει στηθεί με δουλειά σε διάφορους τομείς, προεξάρχοντος του επικοινωνιακού. Βεβαίως το project έπρεπε να διαθέτει ένα πολιτιστικό βραχίονα: δεν μπορούσαν να είναι άλλοι από τους Beatles. Το ‘All You Need Is Love’, το πιο διάσημο από τα τραγούδια τους, αποτελεί μια 3′ 40″ διάρκειας τελετή μύησης στο πνεύμα της παγκοσμιοποίησης, ανεπεξέργαστο ακόμα στη λεπτομέρειά του. Παρουσιάστηκε το καλοκαίρι του 1967, στο πλαίσιο της πρώτης παγκόσμιας ζεύξης τηλεοπτικών δικτύων. Εν όψει αυτής ακριβώς, είχε γίνει η ανάθεση από το BBC στους Beatles. Επρόκειτο για τη συμβολή της Βρετανίας στο οικουμενικό concept, κι αυτό που ζητήθηκε από τα παιδιά, ήταν ένα μήνυμα “απλό και κατανοητό” για όλη την ανθρωπότητα…
Το τραγούδι επρόκειτο να αποτελέσει τον ύμνο του Καλοκαιριού της Αγάπης.

Πίσω στην εμπειρία φώτισης του Neil Armstrong… Κάποιος μπορεί ν’ ανακαλύψει σ’ αυτήν ένα “αποκρυμμένο” μήνυμα: όσο πιο μακριά φτάνεις, όσο πιο μακρυά κοιτάζεις, από τόσο πιο μακρυά κοιτάς τον εαυτό σου – τόσο μικρότερος σου φαίνεται. Η απόσταση είναι το απόλυτο αναισθητικό.
Η «ασημαντότητά μας» μπροστά στην απεραντοσύνη του διαστήματος είναι από τα δημοφιλή τρικ που χρησιμοποιούν ιερείς, φιλόσοφοι και εσχάτως επιστήμονες, για να αποσπάσουν την προσοχή από ασήμαντα [πατριωτικά, ιδιοτελή κτλ.] ζητήματα, στρέφοντάς την στα «σημαντικά»: ανεκτικότητα, πολυσυλλεκτικότητα, οικουμενική αγάπη. Αναρωτιέται κανείς αν η ουσία αυτών των τελευταίων διαθέτει κάποια ομπρέλα προστασίας από την απομυθοποίηση που διακηρύσσουν τα συμπαντικά μεγέθη.
Φυσικά και δεν διαθέτει… Υπό την πίεση των αδιανόητων μεγεθών, υπό το βάρος της πληροφοριακής συσσώρευσης, ο άνθρωπος συνθλίβεται, υφιστάμενος σαν προσωπικό πλήγμα την αδυναμία και την ανεπάρκεια της εποπτείας του. Τη στιγμή που αποδεχόμαστε την «ασημαντότητά μας», ο νεο-πρωτόγονος εισβάλλει από την πίσω πόρτα στο βασίλειο της προόδου.
Οι μηχανές μας έχουν σπρώξει προ πολλού εκτός ορίων. Μέσα απ’ το τηλεσκόπιο ή την οθόνη, «βρίσκεσαι» εκεί από όπου απουσιάζεις, έχοντας «διασχίσει» το διαστρικό κενό. Το δωμάτιό σου, επιστρέφοντας, έχει κάτι από τη μυρωδιά μιας φυλακής. Όταν χάρη στη μηχανή μπορείς να «δαμάσεις τα στοιχεία της φύσης», να τρέξεις, να πετάξεις με υπερηχητικές ταχύτητες, αρχίζεις να αισθάνεσαι ως φυλακή το φτωχό σου σώμα. Κάπου εκεί ξεκινάει η ψυχαναγκαστική τάση «υπέρβασης των ορίων» που εκφράζεται αρχικά με τον σύγχρονο αθλητισμό [γεννιέται με την πρώτη κορύφωση της Βιομηχανικής Επανάστασης], για να φτάσει στα εμφυτεύματα που προετοιμάζουν σήμερα τον κόσμο για την επερχόμενη ηγεμονία των cyborgs [βλ. πρόσφατη ανακοίνωση του Elon Musk].
Όμως οι πρώτοι που μετήλθαν τη νοσηρή γοητεία των Μεγάλων Αριθμών ήταν οι Θεολόγοι. Μέσω αυτών επιχειρούν ακόμα σήμερα να καταστήσουν τον άνθρωπο ταπεινό μπροστά στην Μεγαλοπρέπεια του Δημιουργού, με το φάσμα του θανάτου να παίρνει τη σκυτάλη, αναβαθμίζοντας την ασημαντότητα σε ματαιότητα. Οι Πομφόλυγες της Αποκαλύψεως ως πρίσμα, φέρνουν στον κόσμο την οπτική γωνία του ετοιμοθάνατου, του ανθρώπου που στις τελευταίες στιγμές του αντιμετωπίζει τον κόσμο σαν ψευδαίσθηση.
Όμως αν είναι έτσι, αν όλα είναι ένα ψέμα, τίποτα δεν σταματάει την θριαμβευτική μας είσοδο στο βασίλειο των ΟΥΦΟ, των φαντασμάτων, των βρυκολάκων, και των λυκάνθρωπων. Η ζωή γίνεται πιο διασκεδαστική έτσι, και πάντως πιο ενδιαφέρουσα. Μπορούμε να πάρουμε διαζύγιο από την έννοια της πραγματικότητας συλλήβδην, αενάως ακκιζόμενοι με τον κόσμο του virtual. Καθώς κολυμπάμε στα νερά της λήθης – μια θάλασσα από 0 και 1 – το σύμπαν μας θα είναι ένα σύμπαν αυτονομημένων σημείων, συντιθέμενων και αποσυντιθέμενων σύμφωνα με τη «δική μας» βούληση.
Για το επιστημονικό ιερατείο – διάδοχο του εκκλησιαστικού, παρωχημένου πλέον, αυτό είναι το ζητούμενο.

Από το blog oannes.gr