Η πρώτη εντύπωση είναι συγκλονιστική.

Κατευθείαν εμπρός ξεχωρίζει η σιλουέτα του ευρωπαϊκού πυραύλου –φορέα «Αριάν», στη βάση του μια σειρά από παλιά και καινούρια αεροπλάνα ανάμεσα στα οποία ξεχωρίζει το φουτουριστικό σχήμα του Κονκόρντ, το πρωτοποριακό σχήμα του Μιράζ IV και τα τεράστια υπόστεγα που στεγάζουν το Μουσείο της Αεροπορίας με τα συγκλονιστικά του εκθέματα.

Δεξιά στέκει ο όγκος του περιπτέρου της ΕΣΣΔ που μέσα του υπάρχει ένας ολόκληρος (αληθινός) τροχιακός σταθμός Σαλιούτ με το τάνκερ Προγκρές συνδεμένο στη μια του άκρη και τους ηλιοσυλλέκτες του απλωμένους σαν φτερά πεταλούδας. Αμέσως μετά ακολουθούν τα περίπτερα της Βρετανίας, Αυστραλίας και Καναδά, στη συνέχεια το περίπτερο της NASA, μετά το περίπτερο των ΗΠΑ.

Δύο τεράστιες αίθουσες στεγάζουν εκατοντάδες εκθέματα της αεροδιαστημικής βιομηχανίας και των ηλεκτρονικών που για να τα δεις χρειάζεσαι μια εβδομάδα ολόκληρη.

Για τον άνθρωπο που πάει για πρώτη φορά στη μεγαλύτερη αεροπορική έκθεση του κόσμου, στο Μπουρζέ, το σοκ είναι σοβαρό, με την προϋπόθεση βέβαια ότι ξέρει τι βλέπει. Τα μάτια του συνηθισμένου στην τσαπατσουλιά και τον αρπακολλισμό μεσόγειου πιθανοσίγουρου και ανευθυνοϋπεύθυνου ανθρώπου μπορούν να διακρίνουν –όπως κι έκαναν- μόνο τις δυνατότητες να προμηθευτεί «τζάμπα» αυτοκόλλητα και προσπέκτους από τα διάφορα σταντ ή ν’ αρπάξει –στην κυριολεξία- καμιά αντιπροσωπεία και να τα «κονομήσει» γρήγορα κι ανώδυνα.

Αν όμως κάποιος έχει ξεπεράσει το στάδιο αυτό, τότε κινδυνεύει να πέσει σε βαριά μελαγχολία καθώς βαδίζει ανάμεσα στα εκθέματα κάνοντας νοερά συγκρίσεις με τη Χαρτόβια και τη ζωή της, τη μέτρηση των υδρογονανθράκων άνω του 5% και τη φυλάκιση των οδηγών που εκπέμπουν αέρια που με εμβρίθεια μετράνε τα «εξουσιοδοτημένα προς τούτο» συνεργεία.

Κι αυτό ακριβώς συνέβη στο συντάκτη αυτού του σημειώματος που είχε την ευτυχία/ ατυχία να μείνει πέντε μέρες στο Παρίσι και κάθε μια απ’ αυτές να την περνά περπατώντας χιλιόμετρα ολόκληρα στο χώρο της 34ης Έκθεσης Αεροπορίας και Διαστήματος του Μπουρζέ. 

Δεν είναι τόσο τα επιτεύγματα της πολεμικής αεροπορίας που εντυπωσιάζουν όσο οι δεκάδες μικροί και μεγάλοι κατασκευαστές που έρχονται κάθε δύο χρόνια στο Μπουρζέ για να δείξουν, με σοβαρότητα περίσσια κι επαγγελματισμό αλλά και με μια βαθιά αγάπη για τη δουλειά τους, τα αποτελέσματα των κόπων τους.

Αεροπλάνα πειραματικά μονοθέσια και διθέσια, μοτοανεμόπτερα, ελικόπτερα και μια ατελείωτη σειρά από Microlights, τη νέα εξέλιξη στο χώρο της αθλητικής αεροπορίας που, μέσα σ’ ένα χρόνο από σήμερα, πρέπει να ‘χει κατακτήσει τις καρδιές των νεολαίων της Ευρώπης και να ‘χει γίνει κι ένα νέο όπλο για τους στρατούς όλου του κόσμου.

Περπατώντας ανάμεσα τους και μιλώντας με τους κατασκευαστές δε σταμάτησα να αισθάνομαι τη γύμνια που δέρνει τη Χαρτόβια, τη χώρα που κρατιέται επίτηδες στο μεσαίωνα χάρη στις ενέργειες μιας στρατιάς ημιμαθών και αμαθών που ελέγχουν τις τύχες της στον κρατικό τομέα αλλά και στον τομέα των μέσων πλατιάς ενημέρωσης.

Ακόμα κι ένα από τις δεκάδες χιλιάδες παιδιά, που περπατούσαν με τους γονείς τους ανάμεσα στα εκθέματα, ήξερε περισσότερα απ’ τον «ειδικό» που τα γραφτά του διαβάζονται από 300.000 ανθρώπους την ημέρα.

Στο Μπουρζέ τα σοβαρά, κατασταλαγμένα και χρηστά διοικούμενα κράτη του κόσμου έδειχναν περήφανα τη δουλειά των ερευνητών τους, της νεολαίας τους, των επιστημόνων τους, της παιδείας τους.

Στο Μπουρζέ οι συζητήσεις είχαν άλλη χροιά, ο τόνος τους ήταν διαφορετικός, οι βάσεις τους είχαν άλλα θεμέλια.

Κάθε επίσκεψη σε περίπτερο μεγάλωνε τη μελαγχολία του επισκέπτη. Λίγες κουβέντες μ’ έναν νεαρό Σοβιετικό φυσικό για τα σχεδόν πρωτόγονα συστήματα πλοήγησης του Σαλιούτ μ’ έκαναν να θαυμάσω το θάρρος και τον ηρωισμό των κοσμοναυτών που πέταξαν το διαστημικό αυτό «διαμέρισμα» του ενός δωματίου και λουτρού όπως ακριβώς είναι το εσωτερικό του.

«Ήταν γενναίοι» είπε ο συνομιλητής μου «όπως κι οι πρώτοι αεροπόροι που προσγειώθηκαν εδώ περνώντας τον Ατλαντικό».

Κι αλήθεια ήταν, σκέφτομαι τώρα, καθώς ξαναφέρνω στο νου μου το κρεμαστό λουτρό και τις σαγιονάρες (αυτές που αγοράζει κανείς για διακόσιες δραχμές στα σούπερ μάρκετ) που ήταν τακτικά τοποθετημένες στο μεταλλικό δάπεδο του «ντουζ», το μόνο τους «εξωτερικό» εξάρτημα τέσσερις μαγνήτες στο πέλμα για να μην περιφέρονται στο χώρο λόγω έλλειψης βαρύτητας.

Πιο πάνω στο εντυπωσιακό περίπτερο της NASA ένα συγκλονιστικό σώου με σλάιτς και προκλασική μουσική καθήλωνε τον επισκέπτη που έβλεπε με συγκίνηση τον Λίντμπεργκ να προσγειώνεται στον ίδιο αυτό χώρο που γινόταν η προβολή αλλά και τον Μπλεριό  και τον Φουρνιέ και όλου τους πρωτοπόρους της Αεροπορίας να χαμογελούν με συγκίνηση σηκωμένοι στα χέρια απ’ ένα πλήθος που παραληρούσε από ενθουσιασμό.

Κι εκεί που έβλεπε τον Γκαγκάριν και τον Κόνραντ, τον Γκλεν και τον Στάνφορντ στην τεράστια οθόνη ο επισκέπτης αντίκριζε την ιστορική πτήση του STS Κολούμπια και τα χαμογελαστά πρόσωπα των Γιάνγκ και Κρίπεν- που λίγο πριν μοίραζαν αυτόγραφα έξω απ’ το αμερικάνικο περίπτερο και συζητούσαν με τον πρόεδρο Μιττεράν για το μέλλον των διαστημικών ταξιδιών.

Έξω πάλι στο εκτυφλωτικό φως του ήλιου, και ο επισκέπτης έβλεπε στον ουρανό μια ξεχωριστή επίδειξη της αεροπορικής τέχνης καθώς ο έναν δοκιμαστής πιλότος μετά τον άλλον πετούσε την πτητική του μηχανή προσφέροντας στους θεατές ένα σπάνιο θέαμα.

Η μέρα ολόκληρη περνάει καθώς στον ουρανό το ένα μετά το άλλο τα αεροπλάνα συνεχίζουν το flying display με μια σειρά ακροβατικών που έχει μέσα της ευγένεια κι ομορφιά, ιδιότητες αναπόσπαστα δεμένες με την Αεροπορία. Κάτω στα περίπτερα οι συζητήσεις ανάμεσα σε κατασκευαστές κι ενδιαφερόμενους δίνουν και παίρνουν, στα σαλέ οι συζητήσεις γίνονται σε επίπεδο κυβερνήσεων, στο τσιμέντο της πίστας σ’ επίπεδο χειριστή προς χειριστή, αεροπόρου προς αεροπόρο, καθώς όλοι είναι πρόθυμοι να σου λύσουν τις απορίες.

Όταν ο συντάκτης αυτού του άρθρου ζήτησε να δοκιμάσει στρατιωτικά εκπαιδευτικά –απ’ αυτά που η Ελληνική Αεροπορία σκέφτεται ν’ αγοράσει για τις ανάγκες της- οι υπεύθυνοι δεν άργησαν να τον βάλουν στο κάθισμα του κυβερνήτη.

«Δικό σας» είπε ο επικεφαλής δοκιμαστής πιλότος της Φινλανδικής Αεροπορίας όταν τελείωσα με τις ζώνες και τον έλεγχο προ- απογείωσης στο διθέσιο Valmet.

Κι αυτός ο δημοσιογράφος το πήρε, το πήγε στην αρχή του διαδρόμου 25 L του Μπουρζέ, το απογείωσε και το πέταξε 25 μίλια ανατολικά όπου αρρώστησε το στομάχι του κάνοντας όλα τ’ ακροβατικά καθώς σκεφτόταν πως, όταν ζήτησε να πετάξει με τ’ αεροπλάνα της Ελληνικής Αεροπορίας, του αρνήθηκαν, ίσως γιατί κανείς Έλληνας δεν είναι Έλληνας στην πατρίδα του.

……………………………………………………………………………………

Στο αεροδρόμιο του Ελληνικού, το μεσημέρι της Δευτέρας 8 Ιούνη, εκατοντάδες επιβάτες περίμεναν στην ουρά να περάσουν έλεγχο διαβατηρίων.

«Τι να κάνουμε που είμαστε μόνο τέσσερις, παίρνουμε 600 δραχμές την ημέρα και πρέπει να ελέγξουμε 4.000 επιβάτες» είπε ο υπάλληλος όταν τον ρώτησα γιατί αυτή η απαράδεκτη καθυστέρηση.

Τι να κάνουμε που είμαστε πολύ έξυπνοι και πολύ πονηροί σε όλα, αλλά δεν είμαστε ικανοί να καρφώσουμε ίσια μια πρόκα;

ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΒΑΘΑΣ