Έρχεται «μαύρος Νοέμβρης» για την Ελλάδα;

Τα σύννεφα μιας νέας κρίσης με την Ελλάδα στο επίκεντρο αρχίζουν να σωρεύονται στον ορίζοντα της κυβέρνησης, της τρόικας και των αγορών, καθώς μέσα στον Νοέμβριο αναμένονται δύο καίριας σημασίας γεγονότα: το μήνυμα της κάλπης, αλλά και το μήνυμα της Eurostat εκφράζονται φόβοι ότι θα δημιουργήσουν και πάλι συνθήκες σκληρού αποκλεισμού της χώρας από τις αγορές, αναστρέφοντας την πορεία επιστροφής σε κανονικές συνθήκες δανεισμού.

Σύμφωνα με πληροφορίες του “S10”, στα ανώτερα κυβερνητικά κλιμάκια επικρατεί έντονος προβληματισμός, αν όχι ανησυχία, καθώς:

n  Η Eurostat ανέβαλε μεν, με μια κατ’ εξοχήν πολιτική απόφαση στήριξης της κυβέρνησης, την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων της μακράς έρευνάς της για τα ελληνικά δημοσιονομικά στοιχεία, δίνοντας πολύτιμο χρόνο στην Αθήνα, αλλά μετά τις εκλογές του Νοεμβρίου εκφράζονται φόβοι, ότι θα προχωρήσει σε ανακοινώσεις που θα αποτελέσουν ψυχρολουσία. Αυτό που ανησυχεί ιδιαίτερα, δεν είναι η αναμενόμενη αναθεώρηση του ελλείμματος του 2009, που θα «σκαρφαλώσει» προς το 16% του ΑΕΠ, αλλά τα αναθεωρημένα στοιχεία για το χρέος, που είναι πολύ πιθανό να σημάνουν «καμπανάκια κινδύνου» στις αγορές για εκτροπή του ελληνικού προγράμματος σταθεροποίησης, πριν συμπληρωθεί ένας χρόνος από την έναρξη εφαρμογής του. Σύμφωνα με πληροφορίες, το χρέος του 2009 θα πλησιάσει με την αναθεώρηση το 130% του ΑΕΠ, δημιουργώντας βάση για μια εκτίναξη στο 140% του ΑΕΠ το 2010. Αυτό, όπως φοβούνται στην κυβέρνηση και στο ΔΝΤ, είναι πιθανό να προκαλέσει βίαιη αντίδραση των αγορών, καθώς θα γίνει σαφές πλέον, ότι η απειλητική διόγκωση του χρέους κοντά στο 150% του ΑΕΠ δεν θα έλθει προς το τέλος της εφαρμογής του τριετούς προγράμματος, αλλά ήδη από τον πρώτο χρόνο!

n  Το πολιτικό κλίμα που διαμορφώνεται ενόψει των εκλογών είναι αρκετά δυσμενές για την κυβέρνηση, καθώς όλα δείχνουν ότι η εκλογική ατζέντα έχει οριστικά μετατοπισθεί από την αυτοδιοίκηση στην οικονομία και δη στην αξιολόγηση από τους ψηφοφόρους της πρώτης φάσης εφαρμογής του μνημονίου, αλλά και των προοπτικών για το μέλλον της οικονομίας με την εφαρμογή του τριετούς προγράμματος. Στο κυβερνητικό επιτελείο είναι πλέον διάχυτη η ανησυχία για μια «ηχηρή» αντιμνημονιακή ψήφο, καθώς οι τελευταίες μυστικές δημοσκοπήσεις δίνουν καθαρό προβάδισμα στην Αττική στον ανεξάρτητο, «αντιμνημονιακό» υποψήφιο Γ. Δημαρά –ορισμένες πληροφορίες κάνουν λόγο ακόμη και για διαφορά πέντε μονάδων από τον υποψήφιο του ΠΑΣΟΚ, κ. Γ. Σγουρό. Αυτές οι πληροφορίες υποχρέωσαν τον Πρωθυπουργό να δηλώσει απερίφραστα, ότι δεν θα υπάρξουν άλλες επιβαρύνσεις των μισθωτών και των συνταξιούχων, ενώ στη χθεσινή του ομιλία στο Περιστέρι έκανε λόγο για έκτακτο βοήθημα μέσα στον Δεκέμβριο σε 500.000 χαμηλοσυνταξιούχους, σε μια εμφανή προσπάθεια να εμφανίσει μια λιγότερο «σκληρή» εικόνα της οικονομικής πολιτικής.

Προς το παρόν, οι αγορές δεν έχουν εστιάσει αρκετά την προσοχή τους στις εσωτερικές εξελίξεις στην Ελλάδα, καθώς ο απόηχος των πρωτοβουλιών του ΔΝΤ για επιμήκυνση της διάρκειας των δανείων της τρόικας είναι αρκετός για να δημιουργεί κλίμα συγκρατημένης αισιοδοξίας για τα ελληνικά ομόλογα, αφού φαίνεται να απομακρύνεται το ενδεχόμενο χρεοκοπίας.

Στη χθεσινή διαπραγμάτευση των ελληνικών τίτλων, το spread ανέβηκε μεν αρκετά, κατά 18 μονάδες βάσης, αλλά η εξέλιξη αυτή αποδόθηκε στη γενικότερη ανησυχία που δημιούργησε για τις χώρες της περιφέρειας της Ευρωζώνης η τελευταία, αποτυχημένη δημοπρασία ομολόγων της Ισπανίας, που έμεινε εν μέρει ακάλυπτη.

Όμως, από το Νοέμβριο οι αγορές θα αρχίσουν να εστιάζουν περισσότερο στην Ελλάδα και δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα ικανοποιηθούν, αν διαπιστώσουν μια απρόβλεπτα μεγάλη διόγκωση του χρέους, η οποία θα επιβάλει στην κυβέρνηση να λάβει πολύ σκληρά μέτρα για το 2011, την ώρα όμως που θα έχει εξασθενήσει πολιτικά, από ένα αρνητικό αποτέλεσμα των αυτοδιοικητικών εκλογών. Μάλιστα, δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι η Γερμανία θα θελήσει να διευκολύνει την κυβέρνηση στη φάση αυτή, αφού το σχέδιο που προωθεί για ελεγχόμενες χρεοκοπίες στην Ευρωζώνη δεν είναι συμβατό με μια ευνοϊκή για την Ελλάδα αναδιαπραγμάτευση του μνημονίου.

Σε αυτό το κλίμα, ο Νοέμβριος θεωρείται από πολλούς ως ο κρισιμότερος μήνας ως τώρα στην εφαρμογή του μνημονίου και δεν είναι λίγοι οι παράγοντες της οικονομικής ζωής, που σε κατ’ ιδίαν συζητήσεις εκφράζουν φόβους για… «μαύρο Νοέμβρη»