Επίκαιρα τ. 596, 03/01/1980
«Θα ήθελα μια κοινωνία χωρίς αυτοκίνητα και αεροπλάνα. Nα μπορώ να κυκλοφορώ στις πλατείες, να παρακολουθώ παραστάσεις θεάτρων, απαγγελίες ποιημάτων, να επικοινωνώ με τους συνανθρώπους μου. Αυτή θα ήταν η ιδανική κοινωνία για μένα…».
Άμεση η αντίδραση του τεχνοκράτη. «Αυτά είναι ουτοπίες. Ο άνθρωπος πρέπει να χρησιμοποιεί μηχανές, να χτίζει, να κινείται με αυτοκίνητα, να χρησιμοποιεί αεροπλάνα Αυτό που εσύ ονομάζεις καταστροφή, εγώ ονομάζω εξέλιξη. Τίποτα δεν πρέπει να μείνει ανεκμετάλλευτο»
Και οι δύο έσφαλαν πηγαίνοντας στα άκρα, αποπροσανατολίζοντας όσους τους άκουγαν.
Από τη μία στείροι τεχνοκράτες απ’ την άλλη κουλτουριασμένοι . Μαύρα ή άσπρα. Άνθρακας ή πυρηνικοί σταθμοί. Γαϊδούρια ή αυτοκίνητα. Ποτέ δεν ακούστηκαν οι προτάσεις μιας νέας γενιάς επιστημόνων που προσπαθούν (και καταφέρνουν) να παντρέψουν την τεχνολογική εξέλιξη με την προστασία του περιβάλλοντος (παράδειγμα η απορρύπανση του Τάμεση). Η ανθρωπότητα δεν μπορεί να επιστρέψει στα γαϊδουράκια για τον απλό λόγο ότι τα 10(;) δισεκατομμύρια, που θα αποτελούν τον πληθυσμό του πλανήτη έχουν ήδη σοβαρά προβλήματα επιβίωσης για να μπορούν να θρέψουν και τα συμπαθή τετράποδα.
Καλώς ή κακώς οι κοινωνίες εξελίχτηκαν όπως εξελίχτηκαν. Το «μπετόν» ήταν επακόλουθο των πληθυσμιακών πλημμύρων που κάλυψαν τις πόλεις του 20ου αιώνα. Το αυτοκίνητο, το αεροπλάνο, η διάσπαση του ατόμου, η εκμετάλλευση της ηλιακής ενέργειας έπρεπε να ’ρθουν, γιατί είναι τμήματα της εξέλιξης.
Άκουγα πρόσφατα κάποιον που ευχόταν να μην υπήρχαν τα αεροπλάνα για να μην πέφτουν και σκοτώνεται ο κόσμος! Ο σκοταδισμός του μεσαίωνα είναι παρών. Κάψτε τους αδελφούς Ράιτ, σταυρώστε τους Άρμστρονγκ και Γκαγκάριν. Γκρεμίστε τον ISS γιατί υπάρχει φόβος να πέσει στο κεφάλι «αθώων ανθρώπων». Εξαφανίστε το αυτοκίνητο γιατί ρυπαίνει και σκοτώνει. Ποτέ δεν αναζητήθηκε ο πραγματικός υπεύθυνος, που είναι ο άνθρωπος πίσω από το σχεδιαστήριο, το τιμόνι, το συνεργείο. Σε χώρες σαν τη δική μας, οι λαμαρίνες πήραν ανθρώπινες διαστάσεις και είδαμε «αυτοκίνητα δολοφόνους» να κινούνται σε «δρόμους καρμανιόλες» και να διασχίζουν «φονικά πέταλα»
Οι κυβερνήτες των ευρωπαϊκών χωρών αλλά και οι κυβερνήσεις των χωρών του λεγόμενου Τρίτου Κόσμου ποντάρουν στο αυτοκίνητο και στη βιομηχανία του.
Επενδύσεις δισεκατομμυρίων δολαρίων έγιναν ή θα γίνουν μέσα στα επόμενα χρόνια στην Ισπανία, στην Πορτογαλία, τη Γαλλία, την Αγγλία, τη Δυτική Γερμανία.
Τα κέντρα ερευνών των βιομηχανιών εργάζονται ασταμάτητα για τη σχεδίαση, εξέλιξη και τελειοποίηση μικρότερων αυτοκινήτων, με οικονομικούς κινητήρες, με άψογη αεροδυναμική, με μικρό βάρος, αναρτήσεις που θα εξασφαλίζουν μεγάλο βαθμό ενεργητικής ασφαλείας και πλαίσια που θα προφυλάσσουν- λόγω της σχεδίασής τους- περισσότερο από τα παλιά σιδερικά σε περίπτωση ατυχήματος.
Η δεκαετία του ’70 και τα γεγονότα της λειτούργησαν καταλυτικά στην εξέλιξη. Οι πανίσχυρες οικονομοπολιτικές ενώσεις έφαγαν τα περιττά μπιχλιμπίδια και άφησαν το αυτοκίνητο στην πραγματική του μορφή: ένα μέσο μεταφοράς για τους πολίτες της Γης που τους επιτρέπει να κινούνται γρήγορα και με ασφάλεια από το ένα μέρος στο άλλο χωρίς να καταστρέψουν, χωρίς να σπαταλούν (σε σύγκριση με το τι καταναλώνουν).
Και το δικαίωμα της αυτοκίνησης κανείς δεν μπορεί να το αμφισβητήσει. Το έχουν ή το επιζητούν οι πολίτες της Γαλλίας αλλά και της Τσεχοσλοβακίας, της Βρετανίας αλλά και της Βουλγαρίας, της Ιταλίας αλλά και της Ιαπωνίας, της Τουρκίας και της Φινλανδίας, των ΗΠΑ και της Σοβιετικής Ένωσης.
Σωστό… Υπάρχουν χώρες με πολίτες που δεν έχουν να φάνε, τη στιγμή που σε άλλες η βενζίνη ξοδεύεται για ταξίδια στις Μπαχάμες.
Πάντα υπήρχαν.
Και πάντα θα υπάρχουν. Προσπάθεια των νέων τεχνοκρατών δεν είναι να εξαφανίσουν τις διαφορές αλλά να τις ελαττώσουν.
Μ’ αυτήν την αρχή ξεκίνησαν σοβαρές έρευνες στα μέσα της δεκαετίας με στόχο την ανακάλυψη νέων πηγών ενεργείας για νέους τρόπους αυτοκίνησης.
Οι νέοι επιστήμονες ερευνούν τις δυνατότητες των κινητήρων υδρογόνου, fuel cells, των μιγάδων κινητήρων βενζίνης- συσσωρευτών, των στροβίλων, των αμιγών ηλεκτροκινητήρων, χωρίς βέβαια να απομακρύνονται από την προσπάθεια του παλιού καλού κινητήρα εσωτερικής καύσης.
Κανείς, από το Ντιτρόιτ μέχρι το Τολιάτιγκραντ, από το Μπαλινκούρ μέχρι το Μλαντά Μποντεσλάβ, από το Τορίνο μέχρι το Τόκιο, δεν σκέπτεται πως η εποχή της αυτοκίνησης θα τερματιστεί. Πως θα αλλάξει μορφή ναι, αλλά, πως θα εξαφανιστεί… Αυτό είναι αποκλειστικό προνόμιο μιας περίεργης ιντελινγκέντσιας που ευδοκιμεί ιδιαίτερα σε μεσογειακά κλίματα όπου υπάρχει άφθονος χρόνος για χάσιμο.
Δυό τάσεις παρουσιάστηκαν αμέσως μετά το σόκ του ’73. Η μιά ήθελε να κατασκευαστούν μικρά «φτωχά» αυτοκίνητα, σαν τα Ιζέτα, τα Γκογκομόμπιλ και τα Μέσερσμιτ που έκαναν την εμφάνισή τους αμέσως μετά τον πόλεμο και που πολλοί Έλληνες θυμούνται καλά
Η άλλη ήθελε μικρά αυτοκίνητα φορτωμένα με «αξεσουάρ» κάθε μορφής και είδους. Λιτότης με πολυτέλεια, κραύγαζαν οι διαφημίσεις στις εφημερίδες και την τηλεόραση, παρασύροντας ακόμα πιο βαθιά στο σκοτάδι της άγνοιας τον καταναλωτή.
Όπως ήταν φυσικό, το απληροφόρητο αγοραστικό κοινό έκανε την εκλογή του: Διάλεξε… την πολυτέλεια αδιαφορώντας για την ανεπάρκεια των οργάνων ελέγχου, από τα λάστιχα και τα φρένα μέχρι τις αναρτήσεις και το βάρος. Για μια στιγμή φάνηκε ότι η Ευρώπη (για την Αμερική αρνούμαι να μιλήσω!) βάδιζε σταθερά στο δρόμο του αρχοντοχωριατισμού στις μεταφορές. Μιά ψεύτικη ευφορία κατέλαβε κοινό και κατασκευαστές μέχρι τη Μάχη της Τεχεράνης, την πιο σημαντική- για τις διεθνείς εξελίξεις- ημέρα των τελευταίων 30 χρόνων.
Η πτώση του καθεστώτος του σάχη και η άνοδος στην εξουσία του Χομεϊνί, δεν ήταν ένα απλό πολιτικο- στρατιωτικό γεγονός ούτε ένα ξέσπασμα θεοκρατισμού, όπως πολλοί προσπαθούν να μας κάνουν να πιστέψουμε.
Τα γεγονότα στην Περσία ήταν (και είναι) το μεγάλο χέρι που γύρισε μια σελίδα ανοιγμένη για χιλιάδες χρόνια.
Στον πολιτικό τομέα απέδειξε πως τα κίττυ χωκ και τα μιντγουέη είναι άχρηστα μπροστά στην αποφασιστικότητα ενός λαού (και του ηγέτη του).
Στον τεχνολογικό τομέα απόδειξε πόσο εύθραυστη ήταν (και είναι) η παλιά τεχνολογία του «δυτικού και του ανατολικού» κόσμου, πόσο ανόητα, μυωπικά ήταν προσκολλημένη στο πετρέλαιο και πόσο εύκολο ήταν να τιναχτεί στον αέρα.
Ακόμη λειτούργησε σαν μηχανισμός προειδοποίησης, που ο στριγγός του ήχος ακούστηκε παντού: από τα σιωπηλά ψηλοτάβανα δωμάτια του Γουάιτχωλ μέχρι τους βαριά διακοσμημένους διαδρόμους του Κρεμλίνου και από τους κλινικούς διαδρόμους του Λάνγκλυ στην Βιρτζίνια μέχρι τον Λευκό Οίκο και τα άλλα κέντρα αποφάσεων όπου και αν βρίσκονταν.
Οι παλιές αντιλήψεις ήταν νεκρές. Η εποχή της αφθονίας είχε τελειώσει. Το παιγνίδι του κρυφτού πίσω από νομικίστικα παραβάν είχε πεθάνει. Οι Πέρσες σημάδευαν τον δρόμο για το στένεμα που οδηγούσε στον 21ο αιώνα. Οι Αμερικάνοι έπρεπε να ξεχάσουν τα θηλαστικά τους, οι Ευρωπαίοι έπρεπε να σφίξουν τις ζώνες τους, οι χώρες του Τρίτου κόσμου έπρεπε να πάρουν τη θέση που δικαιωματικά τους ανήκε.
Ξαφνικά, το αυτοκίνητο και η αυτοκίνηση δεν ήταν πια όπως παλιότερα.
Είχε αρχίσει να παρουσιάζεται ηθικό πρόβλημα!
Και το πρόβλημα αυτό μπορούσε να λυθεί με δύο τρόπους (για να εξαφανιστεί ούτε λόγος).
Ο ένας ήταν η… επιστροφή στις ρίζες, που αναφέραμε στην αρχή. Οι χλαμύδες και τα γαϊδούρια και οι ασθένειες που θα ακολουθούσαν λόγω κοπριάς. Ο άλλος ήταν η έρευνα και εξέλιξη για περισσότερο ανθρώπινα, λιγότερο σπάταλα, περισσότερο ασφαλή μέσα μεταφορών. Ο ένας ήταν η επιστροφή της τεχνολογίας των κινητήρων μερικές δεκάδες χρόνια πίσω, έτσι που, με τους χαμηλούς ρυθμούς περιστροφής και τις μεγάλες διαδρομές των εμβόλων να γίνει δυνατή μια μικρή μείωση της κατανάλωσης. Ο άλλος ήταν η «σμίκρυνση» των κινητήρων και η ελαχιστοποίηση των αποδόσεων. Τελικά ακολουθήθηκε ο δεύτερος δρόμος σε συνδυασμό με μια σοβαρή προσπάθεια για τη μείωση του βάρους των αυτοκινήτων.
Τίποτα όμως δεν έκανε μεγαλύτερη εντύπωση στους παρατηρητές των τεχνολογικών εξελίξεων από την εισβολή των ηλεκτρονικών στα αυτοκίνητα (και στα αεροπλάνα). Η υπόσχεση για τη συνεχή μείωση του κόστους των μικροκυκλωμάτων (αληθινή) σε συνδυασμό με τις άπειρες δυνατότητες που προσφέρουν έκανε τους κατασκευαστές να στραφούν προς τα εκεί.
Είναι σίγουρο ότι μέσα στα επόμενα δύο χρόνια, η επανάσταση που άρχισε το 1977-78 θα βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη και οι μικροϋπολογιστές θα ελέγχουν τα όργανα… ελέγχου, τις αναφλέξεις, τα συστήματα ψεκασμού καυσίμου (τα καρμπυρατέρ θα εξαφανιστούν), τα κυκλώματα πέδησης, επιτάχυνσης, μέγιστης ταχύτητας, βελτιώνοντας έτσι την κατανάλωση του οποιουδήποτε καυσίμου θα χρησιμοποιούν τα αυτοκίνητα της δεκαετίας του ’80.
Πέρα απ’ αυτό διαγράφεται λαμπρό το μέλλον των εναλλακτικών κινητήρων που σημαντικότερος απ’ όλους είναι ο κινητήρας υδρογόνου.
Σύντομα τα τεχνικά προβλήματα θα λυθούν και το αυτοκίνητο, στη σημερινή του ή σε κάποια προηγμένη μορφή, θα εξακολουθεί να βρίσκεται κοντά μας.
Τότε όμως δεν θα μολύνει, δεν θα καταστρέφει, αλλά απλώς θα μεταφέρει, κάτι που φαίνεται να ξεχάστηκε θαμμένο κάτω από τόννους χειρόγραφα με «σημασία» και «προβληματισμό».
Τη μεταφορά, τη δυνατότητα της επίσκεψης, της ανταλλαγής προϊόντων τη χρειάζονται και τη θέλουν όλοι οι άνθρωποι. Τα αυτοκίνητα της δεκαετίας του ’80 θα την προσφέρουν πενήντα φορές καλύτερα από τα αυτοκίνητα της δεκαετίας της Αλλαγής, της δεκαετίας του ’70.
Για το 1990 και το2000;
Δεν ξέρω.
Εύχομαι μόνο το προνόμιο της αυτοκίνησης να το έχουν όλοι οι άνθρωποι της γης. Είτε με αυτοκίνητα, είτε με ατομικές πτητικές συσκευές.
Μόνο μ’ αυτόν τον τρόπο θα μπορούν να επισκέπτονται άλλους τόπους και να επικοινωνούν με άλλους ανθρώπους.
Αν το προνόμιο της αυτοκίνησης χαθεί, τότε οι άνθρωποι θα αιχμαλωτιστούν από μια τεράστια οθόνη τηλεόρασης που θα μιλάει, θα ακούει και θα βλέπει. Και τότε το «1984» δεν θα είναι ένα βιβλίο επιστημονικής φαντασίας αλλά μια απάνθρωπη πραγματικότητα.
(Φωτογραφία χωρίς λεζάντα)
ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΒΑΘΑΣ
RSS - Posts
