Λαμπερός, πολύπλοκος, με τις κεραίες του απλωμένες, με τους ηλιακούς του συλλέκτες στραμμένους προς τον Ήλιο, ο Παϊονήρ 11 συνέχιζε το ταξίδι του προς τον Κρόνο ανοίγοντας τους δρόμους που θ’ ακολουθήσουν οι άνθρωποι της Γης στα χρόνια που έρχονται.

Δύο δισεκατομμύρια μίλια διάνυσε το πλοίο του απείρου από τον Απρίλη του 1973 για να φτάσει, στις αρχές του Σεπτέμβρη 1979, στην περιοχή του πλανήτη Κρόνου. Παρακολούθησα με συγκίνηση την προσπάθεια των Αμερικανών επιστημόνων να κατευθύνουν τον Πρωτοπόρο 11 στη σύνθετη τροχιά του γύρω από τους πλανήτες χρησιμοποιώντας για τον σκοπό αυτό τη θέληση του ανθρώπου ν’ ανοίξει νέα σύνορα, τη δύναμη των υπολογιστών που επεξεργάζονται τις κοσμικές τροχιές και την αόρατη δύναμη των πλανητών που τα πεδία της βαρύτητάς τους χρησιμοποιούν οι επιστήμονες για στρέψουν το διαστημόπλοιο προς την κατεύθυνση που επιθυμούν. Θυμάμαι την ημέρα που ο Παϊονήρ πλησίασε τον Κρόνο. Θυμάμαι πώς κόλλησα μπροστά στην οθόνη της τηλεόρασής μου με την κρυφή ελπίδα πως κάποιο φιλμ θα ξεφύγει από τις σιδερένιες τανάλιες της άγνοιας και θα φανεί στις οθόνες.

Μάταια όμως.

Το πέρασμα του Πρωτοπόρου μέσα από τα δαχτυλίδια του Κρόνου, η μαγευτική καμπύλη που διέγραψε γύρω από τον πλανήτη και η εκσφενδόνισή του στην αιωνιότητα δεν συγκίνησε κανέναν Έλληνα «ειδικό». Μόνο μια φωτογραφία φάνηκε στην οθόνη καλυμμένη από ένα χείμαρρο ακατάληπτων λέξεων που ήταν η «μετάφραση» των κειμένων της γλώσσας του 21ου αιώνα. Πόσο «μπλαζέ» μπορεί να γίνει κανείς, σκέφτηκα για μια στιγμή αλλά σύντομα συνήλθα κατανοώντας πως η μη παρουσίαση του ιστορικού γεγονότος δεν ήταν πράξη αδιαφορίας αλλά πράξη άγνοιας, αφού κανείς δεν κατάλαβε τι ήταν και τι έκανε ο Παϊονήρ και πόσο βαθιά θα επηρεάσει το μέλλον των ανθρώπων το ταξίδι του διαστημόπλοιου…

Μάταια περίμενα και τις άλλες ημέρες. Ίσως κάτι πουν στα παιδιά τουλάχιστον, σκεφτόμουν, για το ταξίδι του διαστημικού Κολόμβου.

Σιωπή. Τάφος.

Μόνο σοβαροφανή μη- πρόσωπα έκαναν σοβαροφανείς μη- αναλύσεις για σοβαροφανή μη- θέματα.

Η ανάλυση των χιλιάδων στοιχείων που έστειλε στη Γη ο Παϊονήρ δείχνει πως κάποια στιγμή το σκάφος κινδύνεψε να τσακιστεί από σύγκρουση μ’ ένα άγνωστο, αόρατο αλλά μεγάλο σώμα. Είκοσι τρία λεπτά μετά το πρώτο πέρασμα των δακτυλίων του πλανήτη, μέσα στην τροχιά του Ιανού αλλά όχι ακόμα κοντά στον δακτύλιο Α, λένε οι επιστήμονες, ο Πρωτοπόρος πέρασε μόλις 1500 χιλιόμετρα κοντά σ’ ένα ουράνιο σώμα διαμέτρου από 100- 300 χιλιόμετρα. Η στενή επαφή καταγράφτηκε από τις συσκευές που μετρούν τη ροή των ηλεκτρονίων στον διαστημικό χώρο.

Για δέκα δευτερόλεπτά η ροή των ηλεκτρονίων στην περιοχή των 2- 4 εκατομμυρίων ηλεκτρονικών βολτ έπεσε χίλιες φορές. «Κάτι μεγάλο βρέθηκε μπροστά στις κοσμικές ακτίνες», είπε ο φυσικός Τζών Σίμσον στο Μόφετ Φήλντ στην Καλιφόρνια, και η ομορφιά της φράσης για ένα γεγονός που συνέβηκε δύο δισεκατομμύρια μίλια μακριά ήταν αρκετή για να με κάνει να συμπαθήσω ακόμα περισσότερο τον πρεσβευτή μας. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Οι ανεγκέφαλοι της τηλεόρασης κράτησαν… μυστικό το υπέροχο διαστημικό εγχείρημα των Σοβιετικών, την εξάμηνη παραμονή των κοσμοναυτών στο Σαλιούτ, τις πτήσεις των Σογιούζ και των δεξαμενόπλοιων «Πρόγκρες». Τίποτα δεν έδειξαν στον κόσμο όλοι αυτοί οι διορισμένοι που ξεχειλίζουν από σοβαροφάνεια. Μόνο οι γέροντες σχολιαστές έπαιξαν τον ρόλο τους. Τα επιτεύγματα της επιστήμης μπλοκάρονται στα συρματοπλέγματα των παραφουσκωμένων διάνων που μεταφέρουν- με δυσκολία- το βάρος του εαυτού τους στους διαδρόμους του «μεγάρου» της Αγίας Παρασκευής.

Επρόκειτο, κάποτε, να κάνω το λάθος μιας εκπομπής για το «ίδρυμα» που θα είχε τίτλο «20ος αιώνας». Θα ήταν, είχα ελπίσει, μια εκπομπή που θα παρουσίαζε τις επιστήμες, την τεχνολογία, τις μηχανές, μια προσπάθεια για ξεκαθάρισμα των τρομερών παρεξηγήσεων που οι διανοούμενοι της πλατείας έχουν δημιουργήσει για την τεχνολογία.

Φυσικά η εκπομπή «κόπηκε», αλλά δεν είναι, προς Θεού, αυτό το πρόβλημά μου. Ψάχνοντας στις φιλμοθήκες της ΕΡΤ για υλικό ανακάλυψα ΘΗΣΑΥΡΟΥΣ αληθινούς. Φιλμ από τα μεγάλα δίκτυα, από τα πανεπιστήμια, τις μεγάλες κινηματογραφικές εταιρείες, τα ιδρύματα ερευνών. Φιλμ, για οτιδήποτε, από την επιφανειακή τάση στην υδροδυναμική μέχρι τις συνήθειες των φαλαινών και από την εξήγηση του φαινόμενου ντόπλερ μέχρι τη μυστική ζωή των φυτών.

Εκατοντάδες φιλμ, χιλιάδες μέτρα μορφωτικού υλικού.

«Τα κοιτάει κανείς τούτα δω;» ρώτησα.

«Πού και πού», απάντησαν.

«Ποια έχουν παιχτεί;»

«Όσα έχουν μια κόκκινη βούλα».

Έψαξα για την κόκκινη βούλα.

Τη βρήκα μόνο σε φιλμ που οι επιλέγοντες μπορούσαν να καταλάβουν τον τίτλο!

Δηλαδή: Ο Ήλιος, Η Σελήνη, Η Γη.

Κανείς δεν είχε βάλει «βούλα» στα φιλμ που άνοιγαν δρόμους.

«Γιατί;» ρώτησα.

«Γιατί κανείς δεν ξέρει τι είναι όλα αυτά», απάντησε σκασμένη η ευγενική κυρία.

ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΒΑΘΑΣ