Η Άνγκελα Μέρκελ, με σύμμαχο τον Νικολά Σαρκοζί, πέτυχε χθες ένα στόχο που τον περασμένο Μάιο φαινόταν πολύ μακρινός: να επιβάλλει στην Ευρώπη τους σκληρούς γερμανικούς όρους για τις μελλοντικές διασώσεις υπερχρεωμένων κρατών, που κωδικοποιούνται στην φράση «ελεγχόμενη χρεοκοπία».

Ουσιαστικά, η χθεσινή Σύνοδος Κορυφής των Βρυξελλών εξελίχθηκε σε θρίαμβο της γερμανικής διπλωματίας: οι ηγέτες των «27» συμφώνησαν ,και αυτό αναμένεται να αποτυπωθεί στο σημερινό ανακοινωθέν τους, ότι μετά το 2013 όσες χώρες ζητήσουν στήριξη των εταίρων τους για να ξεπεράσουν μια κρίση χρέους «ελληνικού τύπου» θα πρέπει να υποστούν την επώδυνη διαδικασία μιας επιβεβλημένης από την Ευρωπαϊκή Ένωση αναδιάρθρωσης χρέους, που θα περιλαμβάνει «κούρεμα» των πιστωτών και εκχώρηση της οικονομικής πολιτικής στις Βρυξέλλες ,δηλαδή στο Βερολίνο.

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες ουσιαστικά δεν είχαν πολλές επιλογές: Γερμανία και Γαλλία θα εισφέρουν το ήμισυ περίπου των κεφαλαίων στις μελλοντικές διασώσεις προβληματικών χωρών. Έτσι, Βερολίνο και Παρίσι ήταν σε θέση να κάνουν στους Ευρωπαίους εταίρους μια πρόταση που.. δεν μπορούσαν να αρνηθούν, όπως θα έλεγε ο Νονός, Βίτο Κορλεόνε: «αν καθορίζουμε τους όρους της διάσωσης των προβληματικών χωρών, μετά το 2013 δεν θα υπάρχει μηχανισμός στήριξης και όσοι έχουν πρόβλημα θα φεύγουν από την Ευρωζώνη χρεοκοπημένοι»!

Ο γερμανικός ηγεμονισμός, πάντως, που για πρώτη φορά εκδηλώνεται με τέτοια ένταση στην ιστορία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έγινε σοβαρή προσπάθεια από το Βερολίνο να συγκαλυφθεί. Η Άνγκελα Μέρκελ φρόντισε εξαρχής να πάρει με το μέρος της τον Νικολά Σαρκοζί, ώστε η γερμανική πρόταση να πάρει «γαλλογερμανική σφραγίδα», ενώ σκηνοθέτησε περίτεχνα μια γερμανική διπλωματική «ήττα», ώστε να δοθεί η εντύπωση, ότι υπήρξε μια διαπραγμάτευση, από την οποία όλοι κάτι κέρδισαν και κάτι παραχώρησαν.

Όπως κατ’ επανάληψη έχει κάνει στο παρελθόν, η Γερμανία υπέβαλε μια ακραία πρόταση, γνωρίζοντας ότι δεν έχει γίνει πιθανότητες να γίνει δεκτή, αλλά την έθεσε στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης, προκειμένου να την αξιοποιήσει ως διαπραγματευτικό χαρτί και να την ανταλλάξει με μια συμφωνία για αυτό που πραγματικά ενδιέφερε το Βερολίνο.

Η πρόταση των Γερμανών, για μια δρακόντεια αναθεώρηση της Συνθήκης της Λισαβόνας, που θα απαιτούσε έγκριση με δημοψηφίσματα σε αρκετές χώρες, προέβλεπε τη στέρηση δικαιωμάτων ψήφου στο Eurogroup από τις χώρες που θα ζητούσαν στήριξη του ευρωπαϊκού μηχανισμού για να αποφύγουν τη χρεοκοπία. Η πρόταση αυτή εξαρχής απορρίφθηκε από την Κομισιόν και την πλειοψηφία των ηγετών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η καγκελάριος Μέρκελ την άφησε στην ατζέντα της διαπραγμάτευσης μόνο για την ανταλλάξει με μια συμφωνία για την ελεγχόμενη χρεοκοπία.

Μετά τη χθεσινοβραδινή συμφωνία των ηγετών, σήμερα αναμένεται να εκδοθεί το ανακοινωθέν, με το οποίο θα δίνεται εντολή στο μόνιμο προεδρεύοντα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, τον κ. Βαν Ρομπούι, να παρουσιάσει μέσα στους επόμενους μήνες την τελική πρόταση για μια περιορισμένης έκτασης αναθεώρηση της Ευρωπαϊκής Συνθήκης, με την οποία θα μονιμοποιηθεί ο ευρωπαϊκός μηχανισμός στήριξης των χωρών που απειλούνται με χρεοκοπία (αν κρίνει κανείς από τα spread, οι αγορές περιμένουν ότι πρώτοι «πελάτες» του μηχανισμού, θα είναι η Ιρλανδία, η Πορτογαλία και ενδεχομένως η Ισπανία, ενώ η Ελλάδα θα ζητήσει στήριξη και μετά το 2013, αν αποδειχθεί ότι δεν.. βγαίνουν τα κουκιά του μνημονίου).

Σημειώνεται, ότι αυτή η περιορισμένης έκτασης αναθεώρηση της Συνθήκης προβλέπεται να γίνει χωρίς τη διαδικασία της Διακυβερνητικής Διάσκεψης, αλλά με γρήγορη διαπραγμάτευση και έγκριση μόνο από τα εθνικά κοινοβούλια. Γι’ αυτό και στο Βερολίνο εκτιμούν, ότι η διαδικασία μπορεί να ολοκληρωθεί πολύ σύντομα, αν όχι πριν το τέλος Μαρτίου 2011, πάντως μέσα στο πρώτο εξάμηνο του επόμενου έτους.

Τη γερμανική πρόταση για το περιεχόμενο της αναθεώρησης, που αναμένεται να εγκριθεί στα βασικά της σημεία, θα παρουσιάσει σε δυο εβδομάδες ο υπουργός Οικονομικών, Βόλφγκανγκ Σόιμπλ. Αυτή θα προβλέπει, σύμφωνα με όσα έχουν ήδη διαρρεύσει, ότι:

–        Μετά το 2013, οπότε λήγει η ισχύς του σημερινού μηχανισμού στήριξης για την Ελλάδα και τις αδύναμες περιφερειακές οικονομίες, μια χώρα που βρίσκεται σε κίνδυνο αποκλεισμού από τις αγορές θα μπορεί να ζητεί δανεισμό από τα άλλα κράτη μέλη της Ευρωζώνης, για να καλύψει τις δανειακές ανάγκες της.

–        Τα δάνεια θα χορηγούνται σε διμερή βάση (οι Γερμανοί επιμένουν στο μεγάλο «Όχι» στην έκδοση ευρωομολόγων) και με κόστος δανεισμού, το οποίο θα υπολογίζεται με βάση το μέσο επιτόκιο δανεισμού των χωρών της Ευρωζώνης.

–        Η χώρα που θα προσφεύγει στο μηχανισμό στήριξης θα αναλαμβάνει την υποχρέωση εφαρμογής συμφωνημένου προγράμματος οικονομικής πολιτικής για την περίοδο που θα στηρίζεται από τα άλλα κράτη μέλη, γι’ αυτό και δεν έχει ιδιαίτερη σημασία αν θα έχει τυπικά δικαίωμα ψήφου, αφού η εφαρμογή του προγράμματος θα αποτελεί βασική προϋπόθεση για τη χρηματοδότηση.

–        Η συμφωνία χρηματοδότησης θα συνοδεύεται και από την αναδιάρθρωση του χρέους («ελεγχόμενη χρεοκοπία»), με «κούρεμα» των απαιτήσεων των πιστωτών από τον ιδιωτικό τομέα, σε ποσοστό που προσδιορίζεται με βάση σχετική πρόταση της ΕΚΤ και της Κομισιόν. Οι Γερμανοί θέλουν οπωσδήποτε να επικυρωθεί αυτή η διαδικασία με μια αναθεώρηση της Συνθήκης, καθώς υπάρχει φόβος ότι σε αντίθετη περίπτωση οι πιστωτές από τον ιδιωτικό τομέα θα αμφισβητήσουν τη νομιμότητα του «κουρέματος».

Ο Έλληνας Πρωθυπουργός ξεκαθάρισε εξαρχής, ότι η Ελλάδα συμφωνεί με τη γερμανική πρόταση για αναθεώρηση της Συνθήκης, ώστε να δημιουργηθεί μόνιμος σταθεροποιητικός μηχανισμός, αλλά ότι δεν μπορούσε να γίνει αποδεκτή η πρόταση για αποβολή από το μηχανισμό λήψης αποφάσεων. Το ερώτημα είναι αν η Ελλάδα θα χρειασθεί να προσφύγει μετά το 2013 στον ευρωπαϊκό μηχανισμό, με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει.

Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, η Ελλάδα, ακόμη και αν εφαρμόσει ευλαβικά το μνημόνιο, επιτυγχάνοντας όλους τους στόχους, θα έχει μεγάλες δυσκολίες να χρηματοδοτηθεί από τις αγορές, καθώς θεωρείται απαγορευτικά υψηλό το δημόσιο χρέος της χώρας, ακόμη και αν εφαρμοσθεί με συνέπεια το μνημόνιο.

Κρίσιμη για τα επόμενα βήματα θα είναι η επίσκεψη του Ντομινίκ Στρος Καν στην Αθήνα, τον Δεκέμβριο, αφού πλέον θα έχει διαμορφωθεί, μετά τις εκλογές, μια σαφέστερη εικόνα του πολιτικού τοπίου, ενώ θα έχει δημοσιοποιηθεί και το πόρισμα της Eurostat για το έλλειμμα του 2009. Το ΔΝΤ είναι σε αυτή την φάση πολιτικός  σύμμαχος της Ελλάδας, στην προσπάθεια της κυβέρνησης να αποφύγει το σφιχτό γερμανικό «μανδύα» της ελεγχόμενης χρεοκοπίας, αλλά μετά το χθεσινοβραδινό διπλωματικό θρίαμβο της Γερμανίας στις Βρυξέλλες περιορίζονται ασφυκτικά τα περιθώρια να βρεθεί μια λύση για «ανώδυνη» επιμήκυνση του δανεισμού της χώρας, όπως αυτή που πρότεινε τον Σεπτέμβριο ο επικεφαλής του Ταμείου..

πηγη