Οι καλοί λογαριασμοί κάνουν τους καλούς φίλους (Μποστ, 1960)

Μου το έστειλε οφίλος Δημήτρης TL.Έχω τα λευκώματα του Μποστ αλλά, αυτό το σκίτσο δεν το έχω δει. Ακόμα, ο Δημήτρης δεν μου είπε το ιστολόγιο που αναρτήθηκε_Κ.Κ.

Ένα ακόμα σκίτσο του Μποστ θα παρουσιάσω σήμερα, ένα σκίτσο μάλλον σπάνιο πρέπει να πω. Σπάνιο επειδή είναι καρπός μιας ελάχιστα γνωστής συνεργασίας του Μέντη Μποσταντζόγλου: δημοσιεύτηκε το 1960 στην εφημερίδα Εμπρός, μια ιστορική εφημερίδα της Αθήνας (πρωτοεκδόθηκε το 1896) που εκείνη την περίοδο έβγαινε ως εβδομαδιαίο φύλλο, κάθε Σάββατο. Χωρίς να ισχυρίζομαι ότι έχω πλήρη εποπτεία της μποστικής βιβλιογραφίας, δεν έχω συναντήσει κάπου αναφορά στη συνεργασία του Μποστ με το Εμπρός, μόνο σε διαδικτυακές πηγές. Επιπλέον, στο άλμπουμ που εξέδωσε ο Μποστ τα Χριστούγεννα του 1960 (Το λέφκομά μου), με επιλογή από τα σκίτσα της χρονιάς, δεν συμπεριέλαβε κανένα από τα σκίτσα του Εμπρός, που άλλωστε ήταν πολύ λίγα αφού η τακτική συνεργασία του με την εφημερίδα κράτησε λίγο περισσοτερο από ένα μήνα. Ίσως η μη ανθολόγηση να είχε να κάνει με το κοπιράιτ.
Αλλά μακρηγόρησα με την εισαγωγή.
Λοιπόν, το σκίτσο δημοσιεύτηκε στο Εμπρός στις 2 Απριλίου 1960, εγκαινιάζοντας την τακτική (αλλά βραχύβια) συνεργασία του Μποστ με την εφημερίδα και έχει ως θέμα τα 115 εκατομμύρια μάρκα που είχε μόλις συμφωνήσει να καταβάλει η Γερμανία στην Ελλάδα ως αποζημιώσεις για τα θύματα της Κατοχής. (Ήταν ατομικές αποζημιώσεις, σε όσους Έλληνες υπέστησαν διώξεις «διά λόγους φυλετικούς, θρησκευτικούς ή αντιθέσεως προς την εθνικοσοσιαλιστική κοσμοθεωρία»). Το σκίτσο: Ο Μποστ παρουσιάζει τον Φραντς Γιόζεφ Στράους, τον γνωστό δεξιό Βαυαρό πολιτικό και αρχηγό του κόμματος CSU, με μια σακούλα γεμάτη μάρκα, ενώ μπροστά στο Αψιλίας μέλαθρον (που θυμίζει την παράγκα του Καραγκιόζη) τον υποδέχονται, βλοσυροί, η μαμα-Ελλάς με το σπασμένο δόρυ της, και ο «ένας αλλά Πειναλέων» γιος της. «Δεή δεή χρημάτων» φωνάζει η μαμα-Ελλάς, που είναι ίσως υπαινιγμός για χρηματοδότηση της ΔΕΗ από γερμανικά δάνεια. Σημειώνω ότι ο Στράους ήταν υπουργός Άμυνας της τότε Δυτικής Γερμανίας και γι’ αυτό φέρνει εκείνος τις πολεμικές αποζημιώσεις (και όχι ο υπουργός Οικονομικών Λ. Έρχαρτ).
Ο μονόλογος του Στράους είναι εξαιρετικό δείγμα ειρωνείας και σαρκασμού, που ξύνει πληγές που πριν από 50 χρόνια θα πονούσαν πολύ περισσότερο. Ξεκίνησα να το διαβάζω γελώντας και στο τέλος σχεδόν δεν άντεχα, αλλά ίσως να είμαι υπερευαίσθητος. Ταυτόχρονα, απηχεί την εμμονή του Μποστ για μαθηματικές πράξεις και λογαριασμούς. Μεταφέρω τον διάλογο (για να γκουγκλίζεται) χωρίς ανορθογραφίες:

Λάβε κόρη μου των μάρκων, πιάσε εκατομμυρίων,
διά να δεις ότι των Τζέρμαν είναι πράγματι κυρίων.
Σφάζουν, καίγουν πολεμώντες και σφοδρώς λεηλατούσι
πλην γνωρίζουν να πλερώνουν και τον λόγον των κρατούσι.
Όστις πήγεν από σφαίραν δέκα μάρκα να λαμβάνει,
ανά δέκα των ομήρων και σφαγέντες παρτιζάνοι,
δεκαπέντε να λαμβάνουν και να κάνουνε των τύχων
όστις έγλυφον με ζήλον συνθημάτων εις των τοίχων.
Κι όσοι λόγω αντιποίνων τους εθάψαν εις την γην
είκοσι στους συγγενείς του γράφει εις την διαταγήν.
Δι’ εκείνοι οι οποίους εβοήθησαν τον Γλέζον
πέντε μάρκα να λαμβάνουν κι όσοι έκρυπτον Εγγλέζων,
κι όσοι έκρυπτον Εβραίων, συλληφθέντες δυστυχώς,
ένα μάρκον δικαιούνται. Δεν μας φθάνουν ατυχώς.
Οι ακούγοντες Λονδίνον και σταλείς εις φυλακήν
6 μάρκα θα τους δίδω, λόγω σύμπτωσιν κακήν.
Δι’ αυτήν την εργασίαν μου πληρώνουν τον μιστό μου
φθάνουν και διά Καλαβρύτων και διά κάτοικοι Διστόμου.
Ας αρχίσουν πλησιάζων πρώτων των παλικαρίων,
όσοι έκειντο εις Μέρλιν και εις τόπον Χαϊδαρίων,
και μετά τυφεκισθέντες ας προσέλθουν και γδαρείς
ώστε άπαντων να γίνουν ευδαιμόνων και χαρείς.

Στην οδό Μέρλιν βρίσκονταν στην Κατοχή τα κρατητήρια της Γκεστάπο. Αν υπάρχει κάποια άλλη απορία, ρωτάτε στα σχόλια.
Για να μη στραβολαιμιάζετε, μεταγράφω και το κείμενο της μπορντούρας. Στον τύπο της εποχής είχαν πράγματι δημοσιευτεί φήμες ότι η Γερμανία ενδιαφέρεται για βάσεις στην Ελλάδα. Όσο για τους τελευταίους στίχους, βρίσκω πως έχουν μιαν ιδιότυπη επικαιρότητα. Να σημειώσω ότι το “όστεις” είναι ο μποστικός πληθυντικός της αρχαίας αντωνυμίας “όστις” -οι κοινοί θνητοί λέγαν “οίτινες”.

Πάρε ταύτα να διανείμεις και προσέχων μην τα χάσεις
μέσα είναι περικλείων κι ο «αέρας» διά τας βάσεις
αν κι οι βάσεις διαδίδω ότι δεν μας ενδιαφέρουν
κι έτσι λέγων ησυχάζουν κι όλοι των Ελλήνων χαίρουν.
Κάνε διανομήν δικαίαν εις απάντων των παθών
ώστε φθάνοντες να είναι, να μην έχουμε λαθών
δώσε και των δοσιλόγων να χαρούν κι αυτοί ολίγον
και αν έχουν αποθάνει να τα λάβουν των συζύγων
και στα Τάγματ’ Ασφαλείας τους υπέροχους τσολιάδαι
που εσκόρπισαν των ρίγων σαν παρήλαυνον τετράδαι
πλήρεις σφρίγους, πλήρεις θάρρους κυνηγώντες των εχθρών
όστεις φώναζαν «πεινάω» κι όλον ήθελαν να τρων.

Πώς μου ήρθε να παρουσιάσω σήμερα το σκίτσο αυτό; Το σκέφτηκα τυχαία, επειδή χτες το βράδυ άκουσα, σε κάποιο δελτίο ειδήσεων, μια γνωστή παρουσιάστρια να αγανακτεί για τα καινούργια καψώνια γερμανικής εμπνεύσεως και να αναρωτιέται μήπως πρέπει και η Ελλάδα να αρχίσει να διεκδικεί, για αντιπερισπασμό, τις πολεμικές αποζημιώσεις. Θυμίζω πάντως πως για τις γερμανικές αποζημιώσεις έχουμε ξανασυζητήσει στο ιστολόγιο: εδώ υπάρχει απόσπασμα από το βιβλίο του Χάγκεν Φλάισερ (με αναφορά και στα 115 εκατ. μάρκα του 1960) και εδώ μια πιο πρόσφατη συζήτηση (τώρα προσέχω ότι το άρθρο μου εκείνο, κατά μεγάλη σύμπτωση, επαναλαμβάνει στο τέλος τον τίτλο του σκίτσου  του Μποστ: οι καλοί λογαριασμοί κάνουν τους καλούς φίλους).