Πώς ο Γιώργος νίκησε τον Ιμπερ(ιαλισμό)

Tου Στεφανου Κασιματη / kassimatis@kathimerini.gr

Η νέα χρονιά ξεκίνησε με τον πολιτικό κόσμο σε δημιουργικό οργασμό. Ο μεν πρωθυπουργός προήδρευσε χθες σε σύσκεψη με θέμα εσωτερικής κατανάλωσης (πως η Ελλάδα θα ηγηθεί πανευρωπαϊκής πρωτοβουλίας για τη συλλογή υπογραφών υπέρ του ευρωομολόγου και τρέχα γύρευε…), ο δε αρχηγός της αντιπολίτευσης είχε μαζέψει στενούς συνεργάτες του στο σπίτι και μαγείρευαν τον ανασχηματισμό στα ηγετικά κλιμάκια της Ν. Δ. Αλλά γι’ αυτά τα σοβαρά θέματα θα διαβάσετε σε άλλα σημεία της εφημερίδας, καθώς σήμερα η στήλη αφιερώνει τον χώρο της σε ένα έργο πολιτικής σκέψης, για το οποίο ισχυρίζομαι ότι, αν και άγνωστο στους πολλούς, αν και αγνοημένο από τους μελετητές των πολιτικών θεσμών μας, συνέβαλε στη διαμόρφωση της ιδεολογίας της μεταπολίτευσης.

Κυκλοφόρησε το 1977 από τις εκδόσεις «Κέδρος», με τον τίτλο «Ιμπερ ο γίγαντας» και πρόκειται για μια ιστορία που απευθύνεται σε παιδιά. Εκτυλίσσεται σε μια «μικρή και πολύ μακρινή χώρα», όπου σε ένα χωριό «ζούσε και μεγάλωνε μέσα στους αιώνες» ένα πλάσμα μισό θεριό μισό άνθρωπος, ο Ιμπερ. Αυτός ο γίγαντας -ο δράκος του παραμυθιού μας- ζούσε σε ένα χρυσό κάστρο επάνω στο βουνό και διαφέντευε το χωριό. Οι χωρικοί είχαν ανάμικτα αισθήματα για τον Ιμπερ· τους προκαλούσε φόβο, αλλά και θαυμασμό. Ο γίγαντας, μία φορά κάθε χρόνο, επιβεβαίωνε την εξουσία του επί των χωρικών με τρόπο τελετουργικό: κατέβαινε από το κάστρο στο χωριό, ενώ οι υπηρέτες του (όλοι τους παιδιά του χωριού, διαλεγμένα ένα κι ένα) έσερναν δύο κάρα γεμάτα δώρα, ανάμεσά τους «τηλεοράσεις, ψυγεία, πλυντήρια κι ένα σωρό πράματα», τα οποία ο Ιμπερ μοίραζε στους κατοίκους. Σε αντάλλαγμα, μάζευε για τον εαυτό του τη σοδειά των χωρικών, «τα τσουβάλια με το ρύζι, το αλεύρι, τη ζάχαρη […] ντενεκέδες με λάδια, καλάθια με τα πιο ωραία φρούτα και λαχανικά, αρνάκια, κατσικάκια…».

Θα έλεγε κανείς ότι η εξουσία του Ιμπερ ήταν ακλόνητη, αν στην ιστορία μας δεν υπήρχε ο Γιώργος. «Ο Γιώργος ήταν ένα πολύ απλό, πολύ ευγενικό παιδί και όμορφο με μεγάλα μάτια που έλαμπαν σαν αναμμένα κάρβουνα. Ο Γιώργος σκεφτόταν λίγο διαφορετικά από τους άλλους κι αυτό που σκεφτόταν τό ’λεγε πάντα ξεκάθαρα και ανοιχτά. Οι άλλοι τον άκουγαν πάλι, γιατί τα έλεγε όμορφα και ποτέ με πρόθεση να θίξει ή να βλάψει κανέναν». Σε τι οφείλετο η διαφορά του Γιώργου από τα άλλα παιδιά; «Η αλήθεια είναι ότι οι γονείς του είχαν βοηθήσει τον Γιώργο στο να αποκτήσει αυτές τις ιδέες. […] Ζούσαν πολύ δημοκρατικά και μεταχειρίζονταν όλα τα μέλη της οικογένειας με σεβασμό και ισοτιμία». Ο Γιώργος, λοιπόν, ήξερε: «Ποτέ δεν είχε πιστέψει ότι ο Ιμπερ ήταν καλός γιατί έφερνε δώρα. Πίστευε ότι ήταν ένας κοινός κλέφτης. Αυτές οι ιδέες όμως θα μπορούσαν να βλάψουν πολύ τον Γιώργο».

Εφθασε όμως η μέρα που ο Ιμπερ διάλεξε τον Γιώργο για να υπηρετήσει τη θητεία του ως υπηρέτης στο κάστρο. Για να μην πολυλογούμε, ο Γιώργος αμέσως άρχισε να οργανώνει την αντίσταση μέσα στο κάστρο. Ο Ιμπερ τον πήρε χαμπάρι και ο Γιώργος πέρασε μεγάλες ταλαιπωρίες, τον έβαλε να πλένει τα πιάτα και μετά τον έριξε 15 ημέρες στην απομόνωση με νερό και ψωμί. Ομως ο ακατάβλητος μικρός Γιώργος, με τις έμφυτες ηγετικές ικανότητες, οργάνωσε το σχέδιό του και μύησε σε αυτό και τα υπόλοιπα παιδιά. Εφτιαξαν μυστικά μια τραμπάλα-καταπέλτη και, σαν έφθασε η ημέρα της καθόδου του Ιμπερ στο χωριό, του πέταξαν με την κατασκευή τους μια κοτρώνα στο κεφάλι και τον σκότωσαν. Ο Γιώργος έγινε ήρωας και η ιστορία τελειώνει όπως αρμόζει σε κάθε διδακτικό παραμύθι σοσιαλιστικού ρεαλισμού: «Και να! Φάνηκε πρώτος ο Γιώργος, περήφανος και δυνατός, οδηγώντας τα παιδιά στην πλατεία του χωριού. Μαζεύτηκαν όλοι γύρω του κι εκείνος τους εξήγησε πόσο κακός ήταν στ’ αλήθεια ο γίγαντας Ιμπερ, πως τους έκλεβε το χωριό τους χρόνια και χρόνια τώρα και τους υποχρέωνε έτσι να μένουν πάντα φτωχοί. Και πως, αν τώρα δουλεύανε όλοι μαζί, θα μπορούσαν να αποκτήσουν αυτά που έχουν την πραγματική αξία στη ζωή: ένα καινούργιο σχολείο, μια βιβλιοθήκη, ένα νοσοκομείο, ένα θέατρο για μουσική και θεατρικές παραστάσεις κ. λπ. Και καθώς ο Γιώργος μιλούσε, με κείνον τον απλό και ειλικρινή τρόπο του, όλοι οι χωρικοί κατάλαβαν και συμφώνησαν μαζί του. Είχαν επιτέλους καταλάβει ποιος ήταν και τι τους είχε κάνει ο Ιμπερ».

Οπότε και εσείς, αγαπητοί αναγνώστες, θα έχετε καταλάβει ότι ο δράκος της ιστορίας είναι ο ιμπεριαλισμός (υποκοριστικό: Ιμπερ). Οσο για το αληθινό πρόσωπο που ενέπνευσε τον χαρακτήρα του ηρωικού Γιωργάκη… Ε! Δεν θέλει πολλή σκέψη, διότι συγγραφέας του φαινομενικώς μόνο παιδικού και, στην πραγματικότητα, βαθύτατα πολιτικού αφηγήματος είναι η κυρία Μαργαρίτα Παπανδρέου, μητέρα του σημερινού πρωθυπουργού.

Κατά πόσον, τώρα, το εν λόγω αφήγημα επηρέασε τη σκέψη του πρωθυπουργού μας δεν μπορώ να το πω. Το σημείο αυτό μένει να ερευνηθεί από συστηματικότερους μελετητές της ιστορίας του τόπου και από τη μελλοντική γενεά διδακτόρων των πολιτικών επιστημών. Ωστόσο, ας μου επιτραπεί να θεωρώ βάσιμη την υπόθεση ότι η ιστορία του Ιμπερ συνέβαλε στη διαμόρφωση των βασικών πολιτικών αντιλήψεων του Γιώργου. Δεν είμαι σε θέση να τεκμηριώσω την υπόθεση με τα αποτελέσματα έρευνας, αλλά το διαισθάνομαι βασιζόμενος στις συγγένειες ύφους και πνεύματος μεταξύ του αφηγήματος και του πολιτικού οράματος που παρουσιάζει με κάθε ευκαιρία ο Γιώργος. Αλλωστε, το 1977, όταν εκδόθηκε το αφήγημα, ο σημερινός πρωθυπουργός ήταν στην τρυφερή εκείνη ηλικία όπου τα παιδιά είναι ακόμη ευεπηρέαστα. Θυμίζω ότι ήταν μόλις 25 ετών…