Τι κρύβει το κραχ των τραπεζικών μετοχών

Αξιόλογο άρθρο από το Bank’s News

Wednesday, 05 May 2010 01:17
Τις ανησυχίες των εγχώριων και διεθνών επενδυτικών κεφαλαίων για πλήρη κατάρρευση των αποτιμήσεων των άλλοτε πανίσχυρων ελληνικών τραπεζών, αλλά και τους φόβους για τις εξελίξεις που φέρνει η «κηδεμονία» του τραπεζικού συστήματος από το ΔΝΤ αντανακλά το χθεσινό το χθεσινό κραχ των τραπεζικών μετοχών στο ΧΑ, με διψήφια ποσοστά απωλειών για τις τέσσερις κορυφαίες ελληνικές τράπεζες και τον τραπεζικό δείκτη FTSE να καταγράφει απώλειες άνω του 50% σε εξαμηνιαία βάση.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις αναλυτών, ενδεχομένως ακόμη και στα τρέχοντα, εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα αποτιμήσεων, όπου ολόκληρο το ελληνικό τραπεζικό σύστημα αξίζει λιγότερα από 20 δις. ευρώ, δηλαδή αποτιμάται περίπου στο 50% της καθαρής θέσης, ίσως οι ελληνικές να είναι… ακριβές! Και τούτο, διότι:

1. Η περιπέτεια των ελληνικών ομολόγων δεν φαίνεται ότι θα λήξει γρήγορα και οι ελληνικές τράπεζες θα «κουβαλούν» για άγνωστο χρονικό διάστημα τεράστιες αρνητικές υπεραξίες από το χαρτοφυλάκιο κρατικών τίτλων τους, που εμφανίζεται στα βιβλία τους με «εικονική» αξία 40 δις. ευρώ, αφού το μεγαλύτερο μέρος των τοποθετήσεων αυτής της μορφής έχουν φροντίσει οι τραπεζίτες να αποτιμάται με βάση το κόστος κτήσεως και όχι με τις τρέχουσες τιμές. Η κακή πλευρά αυτής της λογιστικής πρακτικής, βέβαια, είναι ότι οι τράπεζες ουσιαστικά έχουν «παντρευτεί» τα ελληνικά ομόλογα, αφού είναι υποχρεωμένες να τα δηλώνουν ως διακρατούμενα μέχρι τη λήξη, για να αποφύγουν την εγγραφή λογιστικών ζημιών, με αφαίρεσή τους από τα ίδια κεφάλαια.
2. Η διαφαινόμενη βαθιά ύφεση της ελληνικής οικονομίας, που αναμένεται να είναι πολύ χειρότερη από τα προβλεπόμενα στο πρόγραμμα σταθεροποίησης, φέρνει στο «κόκκινο» όλα τα βασικά μεγέθη των τραπεζών τα επόμενα χρόνια: από τις επισφάλειες, που θα αυξηθούν ανεξέλεγκτα, μέχρι τις καταθέσεις, που μόνο πτωτικά μπορεί πλέον να κινηθούν. Το ελληνικό τραπεζικό σύστημα βασίζεται για την ανάπτυξή του στο μεγαλύτερο βαθμό στην αύξηση των χορηγήσεων, οι οποίες αναμένεται να μειωθούν σε περιβάλλον ύφεσης.
3. Ακόμη και αν οι ελληνικές τράπεζες καταφέρουν να εμφανίσουν κερδοφορία τα επόμενα χρόνια, αυτή θα καταλήξει σε μεγάλο ποσοστό στην… εφορία, αφού η συμφωνία με την «τρόικα» προβλέπει την επέκταση τουλάχιστον για τρία χρόνια της «έκτακτης» φορολογίας στις επιχειρήσεις με μεγάλη κερδοφορία. Στόχος είναι, όπως δεσμεύθηκε η κυβέρνηση έναντι της «τρόικας», ετήσια έσοδα τουλάχιστον 600 εκατ. ευρώ, από τα οποία υπολογίζεται ότι τουλάχιστον το ένα τρίτο θα προέλθουν από τις τράπεζες.

Επιπλέον, το προσεχές διάστημα οι ελληνικές τράπεζες που θα έχουν προβλήματα κεφαλαιακής επάρκειας χωρίς να μπορούν να αντλήσουν χρηματοδότηση από την αγορά (σχετικά ασφαλείς από αυτή την άποψη είναι μόνο η ΕΤΕ και η Alpha, που πρόλαβαν να προχωρήσουν σε αυξήσεις κεφαλαίου το 2009) θα έχουν να αντιμετωπίσουν μια πολύ αυστηρή κηδεμονία από το ΔΝΤ, μέσω του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας που πρόκειται να συσταθεί.

Αυστηρή κηδεμονία

Σύμφωνα με το κείμενο συμφωνίας που έχει υπογράψει η κυβέρνηση,

n Σκοπός του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας είναι να διατηρήσει τη σταθερότητα στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα, χορηγώντας ίδια κεφάλαια σε περίπτωση σημαντικής συρρίκνωσης των κεφαλαίων. Τα ίδια κεφάλαια θα παρέχονται με τη μορφή προνομιούχων μετοχών, οι οποίες θα μετατρέπονται σε κοινές, σε επόμενο στάδιο και σύμφωνα με κανόνες που θα εξειδικευθούν περαιτέρω στη νομοθεσία θέσπισης του Ταμείου. Η συμμετοχή του Ταμείο σε τράπεζες θα είναι υποχρεωτική και θα ενεργοποιείται όταν δεν καλύπτονται οι ελάχιστες κεφαλαιακές απαιτήσεις και όταν δεν μπορεί να βρεθεί άλλη ιδιωτική λύση.
n Εάν τα πιστωτικά ιδρύματα δεν δύνανται να συγκεντρώσουν εγκαίρως επιπρόσθετα κεφάλαια για να αποπληρώσουν το Ταμείο, θα εφαρμόζεται σχέδιο αναδιάρθρωσής τους υπό την αιγίδα του Ταμείο, κατ’ εφαρμογήν των κοινοτικών κανόνων ανταγωνισμού και κρατικών ενισχύσεων.
n Το Ταμείο θα χρηματοδοτείται με ποσό 10 δις ευρώ από την ελληνική κυβέρνηση από πηγές προερχόμενες από το κοινό πρόγραμμα ΕΕ/ΔΝΤ. Αυτό σημαίνει ότι ο κίνδυνος ζημιών αναλαμβάνεται πλήρως από την ελληνική κυβέρνηση ως κύριος μέτοχος του Ταμείου. Η αγορά των προνομιούχων μετοχών του Ταμείου θα γίνει τοις μετρητοίς.
n Η νομοθεσία θέσπισης του Ταμείου θα προβλέπει ότι κατά την εκτέλεση των υπό του νόμου καθηκόντων τους, ούτε ο Διοικητής της ΤτΕ, ούτε κάποιο μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Ταμείου θα αναζητήσουν ή λάβουν οδηγίες από την ελληνική κυβέρνηση ή από άλλο κρατικό φορέα.
n Για την εκπλήρωση των στόχων του το Ταμείο θα έχει ορισμένες εξουσίες στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που έχει χρηματοδοτήσει, και οι οποίες θα ασκούνται μετά από διαβούλευση με την ΤτΕ. Ειδικότερα, θα μπορεί να απαιτεί από την ΤτΕ να του παρέχει για τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα κάθε πληροφορία απαραίτητη για την ολοκλήρωση του σκοπού του, να ορίζει ένα μέλος στο ΔΣ του χρηματοπιστωτικού ιδρύματος, να απαιτεί από το χρηματοπιστωτικό ίδρυμα την υποβολή σχεδίου αναδιάρθρωσης, να έχει δικαίωμα αρνησικυρίας (βέτο) σε αποφάσεις ενός χρηματοπιστωτικού ιδρύματος (επιχειρηματική στρατηγική, απόδοση μερισμάτων, θέματα μισθοδοσίας, ρευστότητας και διαχείρισης ενεργητικού παθητικού κ.λ.π.), να συγκαλεί τη ΓΣ των μετόχων του χρηματοπιστωτικού ιδρύματος όπως ορίζει το εταιρικό δίκαιο, να απαιτεί τη μετατροπή των προνομιούχων μετοχών σε κοινές, να προχωρά σε διαγνωστικές μελέτες και ειδικούς ελέγχους με τη βοήθεια εξωτερικών ελεγκτών για να αξιολογείται η φερεγγυότητα του τραπεζικού ιδρύματος όταν το Ταμείο κρίνει ότι αυτό είναι απαραίτητο. Η ΤτΕ και το Ταμείο θα νομιμοποιούνται για την μέγιστη δυνατή ανταλλαγή εμπιστευτικών πληροφοριών που ορίζει η κοινοτική νομοθεσία.
n Τα πιστωτικά ιδρύματα θα καταβάλλουν μη σωρευτική αποζημίωση με βάση τους κανόνες της αγοράς, εκτός εάν η ανάλυση του σχεδίου αναδιάρθρωσης δικαιολογεί μία εναλλακτική προσέγγιση. Μία μη σωρευτική αποζημίωση με βάση τους κανόνες της αγοράς μπορεί να είναι είτε 10%, ή εξαρτώμενη από το προφίλ κινδύνου του πιστωτικού ιδρύματος και την ποιότητα του κεφαλαίου, μεταξύ 7% και 9.3%, ενώ το κεφάλαιο πρώτης βαθμίδας (tier 1) για βασικά υγιή πιστωτικά ιδρύματα θα πρέπει κανονικά να αποζημιώνεται με όχι λιγότερο από 9%.
n Τα πιστωτικά ιδρύματα δεν θα καταβάλλουν μερίσματα ή εξοφλούν κουπόνια σε υβριδικό κεφάλαιο, εκτός αν είναι υποχρεωμένα εκ του νόμου να το κάνουν, κάτι που εφαρμόζεται στην περίπτωση κερδοφόρου πιστωτικού ιδρύματος (εν τούτοις το πιστωτικό ίδρυμα δεν θα επιτρέπεται να χρησιμοποιήσει αποθεματικά για να παρουσιάσει κέρδη).
n Το πιστωτικό ίδρυμα θα πρέπει να επαναγοράσει τις προνομιούχες μετοχές στο ίδιο ποσό με αυτό που επενδύθηκε αρχικά σε αυτό. Μετά από 5 χρόνια οι μετοχές πρέπει να επανακτηθούν ή πρέπει να αποζημιωθούν με πρόστιμο. Αν δεν μπορούν να επανακτηθούν γιατί δεν καλύπτονται τα κριτήρια κεφαλαιακής επάρκειας, οι προνομιούχες μετοχές πρέπει να μετατραπούν σε κοινές μετοχές.
n Κάθε σχέδιο αναδιάρθρωσης πρέπει να είναι σύμφωνο με τους κανόνες περί κρατικών ενισχύσεων και να εγκριθεί με απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με στόχο να διασφαλιστεί ότι το πιστωτικό ίδρυμα θα ανακτήσει τη βιωσιμότητά του στο τέλος της περιόδου αναδιάρθρωσης, ότι θα επιτευχθεί ο επιμερισμός του κόστους ανάμεσα στους μετόχους και ότι θα περιοριστεί η στρέβλωση του ανταγωνισμού.