Το μεγάλο λάθος της Ελλάδας

Το τελευταίο διάστημα κυκλοφόρησε ευρέως η φήμη στην Ελλάδα ότι τα επιτόκια των ελληνικών ομολόγων είχαν ανακτήσει έντονα ανοδική τάση εξαιτίας του διλήμματος περί βουλευτικών εκλογών που έθεσε ο Πρωθυπουργός. Η φήμη αυτή αναπαράχθηκε σε τόσο μεγάλο βαθμό από τα ελληνικά ΜΜΕ που μία ολόκληρη χώρα έφτασε να πιστεύει ότι τα ομόλογα της ξεπουλιούνταν στην ιδέα και μόνο ότι μπορεί να απειληθεί το τρέχον πολιτικό status quo αλλά και να ελπίζει ότι τα επιτόκια θα πέσουν αν το ενδεχόμενο πρόωρων εκλογών απομακρυνθεί.

Πριν ακόμη αυτή η φήμη αποκτήσει τόσο μεγάλη απήχηση είχα υποστηρίξει ότι η άνοδος των spread οφειλόταν σε μία οξεία επιδείνωση του ευρωπαϊκού χρηματοπιστωτικού περιβάλλοντος η οποία είχε τις ρίζες της στην αλλαγή της πολιτικής της κυρίας Μέρκελ στο θέμα της υποστήριξης των κρατών της Ευρώπης με πρόβλημα εξυπηρέτησης του χρέους τους και όχι στο ενδεχόμενο πρόωρων ελληνικών βουλευτικών εκλογών και είχα προβλέψει ότι ακόμη και αν αυτό το ενδεχόμενο αρθεί τα επιτόκια δε θα πέσουν.

Πράγματι, τέσσερις ημέρες μετά την απομάκρυνση του ενδεχομένου πρόωρων βουλευτικών το spread του ελληνικού 10ετούς ομολόγου έναντι του γερμανικού έχει αυξηθεί στις 930 μονάδες βάσης με το επιτόκιο να σκαρφαλώνει στο 11,55%. Στο ίδιο διάστημα το αντίστοιχο ιρλανδικό επιτόκιο εκτοξεύτηκε στο 8,63% και το πορτογαλικό στο 7%.

Αρκεί να σκεφτούμε πως η Ελλάδα κατέληξε στο ΔΝΤ με επιτόκιο λίγο πάνω από το 6% αλλά και ότι τα παραπάνω επίπεδα για την Ιρλανδία και την Πορτογαλία αποτελούν ρεκόρ 15 και πλέον ετών για να καταλάβουμε ότι η Ευρώπη διέρχεται μία δεύτερη χρηματοπιστωτική κρίση.

Και αυτό που μπορεί να είναι πιο επικίνδυνο για την Ελλάδα από μία νέα ευρωπαϊκή κρίση είναι το γεγονός πως το ξέσπασμά της πέρασε και πάλι κάτω από τη μύτη των πολιτικών ιθυνόντων της χώρας οι οποίοι, υποτίθεται, ότι έχουν μάθει από το πάθημα τους και πως, πλέον, προσπαθούν να παρακολουθούν τις αγορές στενά και με απόλυτη προσοχή.

Δυστυχώς, όμως, στην προσπάθεια τους αυτή κάνουν για ακόμη μία φορά το λάθος να κοιτούν μόνο στο εσωτερικό για απαντήσεις και να θεωρούν ότι όσα συμβαίνουν στην Ελλάδα είναι πιο σημαντικά για το χρηματοπιστωτικό της μέλλον απʼ όσα συμβαίνουν στο διεθνές περιβάλλον.

Το χειρότερο, όμως, είναι ότι αυτήν την πολιτική ακολουθούν και στην προσπάθεια τους να προβλέψουν πότε θα πέσουν τα spread και θα επιστρέψει η Ελλάδα στην αγορά κεφαλαίων και με βάση αυτήν τη λογική ακολουθούν το πρόγραμμα που έχει υπαγορεύσει το ΔΝΤ.

Με οδηγό αυτήν τη λογική έγινε η πρόβλεψη για αποκλιμάκωση των spread όταν θα επιτυγχάνονταν συμφωνία για ʽστήριξηʼ της Ελλάδας, η οποία και αποδείχτηκε λανθασμένη. Λανθασμένη αποδείχτηκε και η πρόβλεψη για πτώση των spread μετά την υπογραφή του μνημονίου ή μετά τη λήψη της πρώτης παρτίδας των μέτρων, της δεύτερης, της τρίτης ή την μείωση του ελλείμματος κλπ (θυμίζω πως είχα δημοσιεύσει εκ διαμέτρου αντίθετες  με τους πολιτικούς ιθύνοντες προβλέψεις σε όλα τα παραπάνω χρονικά σημεία). Η πικρή αλήθεια είναι πως έξι μήνες μετά την προσφυγή μας στο ΔΝΤ τα επιτόκια είναι εκεί που ήταν πριν προσφύγουμε σε αυτό.

Αυτό συμβαίνει γιατί οι διεθνείς δυναμικές είναι πολύ μεγαλύτερες από αυτές που μπορεί να αναπτύξει η Ελλάδα και τα συμφέροντα που εξυπηρετούνται στο διεθνή χρηματιστηριακό / χρηματοπιστωτικό στίβο είναι ασύγκριτα μεγαλύτερα από τα, αμιγώς, ελληνικά. Και όσο αυτό δε γίνεται κατανοητό από τους Έλληνες πολιτικούς τόσο θα ζουν με την ψευδαίσθηση ότι μπορούν να αποφύγουν την πτώχευση ή την επιδείνωση της ελληνικής οικονομίας με το να προσπαθήσουν να ακολουθήσουν πιστά το πρόγραμμα που προετοίμασαν για την Ελλάδα οι δανειστές της.

Η αλήθεια είναι ότι η πτώχευση μίας χώρας μπορεί να συμβεί εξαιτίας συνθηκών που είναι πέρα από τον έλεγχο όχι μόνο της ίδιας αλλά ακόμη και των ίδιων των δανειστών της, όπως είναι μία αντιστροφή στη ροή του διεθνούς κεφαλαίου, η πτώση της ανταγωνιστικότητας εξαιτίας νομισματικών αυξομειώσεων, ένα εμπορικό σοκ, μία διεθνής οικονομική ύφεση, μία χρηματοπιστωτική κρίση, μία χρηματοπιστωτική επίθεση και πολλά άλλα.

Κανείς δε μπορεί να αποκλείσει ότι η Ελλάδα μπορεί να κάνει όλα όσα επιβάλλει το ΔΝΤ και τα επιτόκια να παραμείνουν στο 12%. Αυτό συμβαίνει εδώ και έξι μήνες και αυτό μπορεί να συμβεί και στους επόμενους έξι. Μία τέτοια προοπτική, ωστόσο, δεν αποτελεί δικαιολογία εγκατάλειψης της προσπάθειας αλλά λόγος αφύπνισης και υιοθέτησης μίας νέας πολιτικής που θα δίνει τουλάχιστον ίδια βαρύτητα στις διεθνείς εξελίξεις με αυτήν που δίνει στις εσωτερικές.

Έτσι, η χώρα πρέπει να σταματήσει την κοντόφθαλμη προσέγγιση και ανάλυση του χρηματοοικονομικού/ χρηματοπιστωτικού της προβλήματος και να το εντάξει μέσα στο πλαίσιο που αυτό ανήκει όντως, δηλαδή στο διεθνές. Σύμφωνα με ένα ρητό δεν κερδίζεις το παιχνίδι αλλά τον αντίπαλο και για να το πετύχεις αυτό πρέπει να μπορείς να μπεις στο μυαλό του, Η Ελλάδα μέχρι στιγμής έχει αποδείξει ότι όχι μόνο δε μπορεί να μπει στο μυαλό των αντιπάλων της αλλά ούτε καν γνωρίζει ποιοι είναι αυτοί αλλά και ποιοι είναι οι κανόνες του χρηματοπιστωτικού παιχνιδιού. Το αποτέλεσμα είναι να καταγράφει διαδοχικές ήττες αλλά και να εξασφαλίζει ότι μία μελλοντική νίκη μπορεί να είναι μόνο θέμα τύχης. Αλλά ακόμη και η τύχη βοηθά τους τολμηρούς και αυτούς που ξέρουν που πηγαίνουν και όχι τους φοβισμένους και αυτούς που έχουν χάσει το δρόμο τους.

Πάνος Παναγιώτου
χρηματιστηριακός τεχνικός αναλυτής
διευθυντής GSTA/EKTA
info@sta-gr.com