Paul Krugman: Οι 4 λύσεις για την έξοδο του ευρώ από την κρίση

Από τ﨔Sofokleous 10”

Παρασκευή, 14 Ιανουάριος 2011 01:36

«Μπορεί να σωθεί το ευρώ;» αναρωτιέται ο Paul Krugman με εκτενέστατο άρθρο του που θα δημοσιευτεί την Κυριακή, στο περιοδικό των New York Times.

Ο νομπελίστας Αμερικανός οικονομολόγος κάνει λεπτομερή αναφορά στην ιστορία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στα θεμελιώδη ελαττώματα του project του ευρώ, που οδήγησαν στη σημερινή κρίση. «Οι αρχιτέκτονες του ευρώ, παρασυρόμενοι από συναρπαστικό και ρομαντικό project, επέλεξαν να αγνοήσουν τις πεζές δυσκολίες που προβλέψιμα θα συναντούσε ένα κοινό νόμισμα. Αντ’αυτού, ενεπλάκησαν σε μαγικές σκέψεις, λειτουργώντας λες και η ευγένεια της αποστολής τους ξεπερνούσε τέτοιες ανησυχίες», σημειώνει.

«Τα επιχειρήματα υπέρ του κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος ήταν πολύ πιο αδύναμα από εκείνα υπέρ μιας ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς. Ένα γεγονός το οποίο οι Ευρωπαίοι ηγέτες επέλεξαν να αγνοήσουν», συνεχίζει. Μάλιστα, επισημαίνει ότι τα οφέλη από το project του ευρώ δεν υπήρξαν ποτέ τόσο σημαντικά όσο θα ήθελαν οι Ευρωπαίοι να πιστεύουν. «Οι καλύτερες εκτιμήσεις δείχνουν τώρα ότι το εμπόριο ανάμεσα στις χώρες της Ευρωζώνης είναι μόλις 10-15% μεγαλύτερο από ό,τι θα ήταν αλλιώς (δηλαδή χωρίς το κοινό νόμισμα). Αυτό δεν είναι ένα αμελητέο μέγεθος, αλλά ούτε και ικανό να φέρει μεγάλες αλλαγές».

Οι προοπτικές του ευρώ υπήρξαν από την αρχή αβέβαιες, τονίζει ο οικονομολόγος. «Η Αμερική, όπως γνωρίζουμε, έχει μια νομισματική ένωση που λειτουργεί και ξέρουμε γιατί λειτουργεί: Για συμπίπτει με ένα έθνος, ένα έθνος με μια μεγάλη κεντρική κυβέρνηση, μια κοινή γλώσσα και μια κοινή κουλτούρα. Η Ευρώπη δεν έχει τίποτα από αυτά».

Για αυτό, ο Krugman εντοπίζει σήμερα σημαντικές ομοιότητες ανάμεσα στην κρίση του ευρώ και τα όσα εκτυλίχθηκαν στην Αργεντινή πριν από 10 χρόνια. Όπως δηλώνει, δεν είναι δύσκολο να φανταστεί ότι κάτι ανάλογο θα συμβεί και στην Ευρώπη, ειδικά καθώς οι πολιτικές που ακολουθούνται μοιάζουν πολύ με εκείνες που εφάρμοσε η Αργεντινή τα πρώτα χρόνια, στην προσπάθειά της να διατηρήσει το πέσο συνδεδεμένο με το δολάριο.

Πλέον, ο οικονομολόγος εντοπίζει τέσσερα πιθανά σενάρια για το ευρώ:

1) Να δείξουν οι ευρωπαϊκές χώρες αντοχή στα δύσκολα: Να διαβεβαιώσουν τους επενδυτές ότι μπορούν να υποστούν τις επώδυνες συνέπειες της κρίσης χωρίς να καταφύγουν στη χρεοκοπία ή την υποτίμηση, κατά το παράδειγμα της Εσθονίας, της Λιθουανίας και της Λετονίας. Η διαδικασία, που ονομάζεται «εσωτερική υποτίμηση» θα ήταν ένας τρόπος για να επιβιώσει ακέραιη η Ευρωζώνη, επισημαίνει ο Krugman.

2) Η αναδιάρθρωση των χρεών: Σε κάθε περίπτωση, μία τέτοια λύση δεν δίνει τέλος στον πόνο μιας οικονομίας, επισημαίνει. Ειδικά στην περίπτωση της Ελλάδας, ακόμα και εάν η κυβέρνηση αρνούνταν να αποπληρώσει όλα της τα χρέη, και πάλι θα έπρεπε να μειώσει τις δαπάνες και να αυξήσει τους φόρους για να επιτύχει έναν ισοσκελισμένο προϋπολογισμό. Και πάλι θα έπρεπε να βιώσει τον πόνο της μείωσης των τιμών και των μισθών. Ωστόσο, η αναδιάρθρωση του χρέους θα μπορούσε να φέρει στη χώρα στο φαύλο κύκλο της μείωσης της εμπιστοσύνης και αύξησης των επιτοκίων, κάτι που θα μπορούσε να κάνει την εσωτερική υποτίμηση μια βάναυση στρατηγική. Πάντως, ο Krugman καταλήγει: Ειλικρινά, είναι δύσκολο να δω πώς μπορεί η Ελλάδα να αποφύγει την αναδιάρθρωση του χρέους και η Ιρλανδία δεν βρίσκεται σε πολύ καλύτερη θέση».

3) Κανονική Αργεντινή: Η Αργεντινή όχι μόνο κήρυξε παύση πληρωμών, αλλά εγκατέλειψε τη σύνδεση του πέσο με το δολάριο και επέτρεψε την υποτίμησή του κατά δύο τρίτα, επιτρέποντας έτσι την ταχύτατη ανάκαμψη της οικονομίας από το 2003 και μετά. Η ευρωπαϊκή χώρα που βρέθηκε πιο κοντά σε μια τέτοια κατάσταση ήταν η Ισλανδία. Όμως, για μια χώρα του ευρώ, έστω και οι υποψίες της αποχώρησης από το κοινό νόμισμα θα πυροδοτούσαν μια καταστροφική φυγή καταθέσεων από τις τράπεζες. Σε κάθε περίπτωση, ο Krugmanδεν θεωρεί ένα τέτοιο σενάριο απολύτως απίθανο, ειδικά καθώς η επώδυνη λιτότητα και η εσωτερική υποτίμηση θα συνεχίζονται για καιρό.

4) Η αναβίωση του ευρωπαϊσμού: Το μοναδικό αισιόδοξο σενάριο θα ήταν, όπως επισημαίνει, η λήψη περαιτέρω μέτρων προς την «Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία». Η νομισματική ένωση των ΗΠΑ λειτουργεί γιατί είναι μια ένωση μεταβίβασης χρημάτων: Οι πολιτείες που δεν έχουν χρεοκοπήσει στηρίζουν εκείνες που έχουν. «Και είναι δύσκολο να δει κανείς πώς μπορεί να λειτουργήσει η Ευρώπη εκτός και εάν βρει έναν τρόπο να επιτύχει κάτι παρόμοιο», εξηγεί, εκτιμώντας ότι το σχέδιο των Juncker-Tremonti για το ευρωομόλογο είναι ένα βήμα προς αυτή την κατεύθυνση.

«Σε κάθε περίπτωση, οι πιθανότητες λένε ότι η στρατηγική που ακολουθείται σήμερα, της αντοχής στα δύσκολα, δεν θα δουλέψει ούτε με τη στενή έννοια της αποτροπής της χρεοκοπίας και της υποτίμησης. Και το γεγονός ότι δεν πρόκειται να δουλέψει, θα γίνει εμφανές σύντομα. Σε αυτό το σημείο, οι ισχυρότερες χώρες της Ευρώπης θα πρέπει να πάρουν μία απόφαση», καταλήγει ο οικονομολόγος.