Xoris amina h Ellada(*)

Πριν μερικά χρόνια ο δισεκατομμυριούχος επενδυτής Γουόρεν Μπάφετ αποκάλεσε τα πολύπλοκα χρηματιστηριακά παράγωγα προϊόντα ʽχρηματοοικονομικά όπλα μαζικής καταστροφήςʼ. Τέτοιου είδους ʽόπλαʼ χρησιμοποιήθηκαν ως πολλαπλασιαστές ρευστότητας και μηχανές πλασματικής ανάπτυξης μετά την ύφεση του 2001, για να οδηγήσουν στην κατάρρευση της αμερικανικής αγοράς κατοικίας το 2006 και στην τραπεζική κρίση του 2007.

Πριν την κρίση στην αγορά κατοικίας και στο διεθνή τραπεζικό κλάδο λίγοι μπορούσαν να αντιληφθούν τη δύναμη αυτών των χρηματοοικονομικών όπλων. Αν και σήμερα αυτό έχει αλλάξει, δεν έχει ληφθεί κανένα ουσιαστικό μέτρο για την ενδελεχή εξέταση τους και την κατάργηση των πιο επικίνδυνων εξ αυτών ή τουλάχιστον τον περιορισμό της χρήσης τους σε μη κερδοσκοπικές και εν δυνάμει καταστροφικές δραστηριότητες.

Το πρόβλημα με τα χρηματοοικονομικά όπλα αρχίζει αλλά δε σταματά στη χρήση τους για κερδοσκοπία καθώς η δομή της μοντέρνας οικονομίας, η οποία είναι περισσότερο ʽχρηματιστηριοποιημένηʼ από ποτέ, δίνει στους κατασκευαστές αυτών των όπλων χρηματοοικονομική και οικονομική δύναμη αντίστοιχη με αυτήν των στρατιωτικών υπερδυνάμεων στο πεδίο της μάχης.

Το αποτέλεσμα είναι τα χρηματοοικονομικά όπλα να έχουν πολλαπλές χρήσεις αφού μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να προστατέψουν αυτούς που τα κατασκευάζουν και τα ελέγχουν από οικονομικούς και χρηματιστηριακούς κινδύνους, μπορούν να παρέχουν οικονομική και χρηματιστηριακή ασφάλεια στους συμμάχους αυτών που τα ελέγχουν, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για οικονομικές και χρηματιστηριακές επιθέσεις, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την απειλή εξαπόλυσης τέτοιου είδους επιθέσεων κλπ.

Η Ελλάδα είναι ένα από τα πιο πρόσφατα παραδείγματα της βλάβης που μπορεί να προκληθεί στην οικονομία μίας χώρας όταν δεχτεί οργανωμένη επίθεση με τα σύγχρονα ʽέξυπναʼ χρηματοοικονομικά όπλα μαζικής καταστροφής. Το βασικότερο όπλο στην επίθεση εναντίον της Ελλάδας ήταν και παραμένει το CDS, το προϊόν εκείνο που ασφαλίζει τον κάτοχο του από το ενδεχόμενο ελληνικής αδυναμίας εξυπηρέτησης του χρέους της και αποπληρωμής του κεφαλαίου ή των τόκων των ομολόγων της.

Τα CDS είναι κατασκευασμένα έτσι ώστε να μπορούν να προκαλέσουν αυξομείωση του κόστους δανεισμού μίας χώρας κατά το δοκούν αυτού που τα ελέγχει. Η επιστημονική τεχνική ανάλυση στις τιμές των ελληνικών CDS 5αετίας και των ελληνικών ομολόγων 10ετίας αποκαλύπτει την πολύ μεγάλη θετική τους συσχέτιση και μάλιστα δείχνει ότι σε πολλές περιπτώσεις η απογείωση των ελληνικών spread (δηλαδή του κόστους δανεισμού) ξεκίνησε από την αγορά των CDS και όχι το αντίθετο.
Το πιο εντυπωσιακό, ωστόσο, είναι πως η επιστημονική τεχνική ανάλυση αποκαλύπτει ότι τα CDS αποτελούν ένα μοντέρνο όργανο ελέγχου και επιρροής όχι μόνο των ελληνικών ομολόγων και των επιτοκίων τους αλλά και του ελληνικού χρηματιστηρίου. Η μελέτη των τιμών των CDS 1 έτους, 3 ετών και 5 ετών σε σχέση με την τιμή του ΓΔ του ΧΑ φανερώνει μία σχεδόν απόλυτη αρνητική συσχέτιση, γεγονός που συνεπάγεται πως όταν οι τιμές των CDS ανεβαίνουν το χρηματιστήριο πέφτει και το αντίθετο.

Τόσο πριν το ξέσπασμα της ελληνικής κρίσης όσο και κατά τη διάρκεια της εξέλιξης της είχα υποστηρίξει ότι ένα από τα μεγάλα προβλήματα των ελληνικών κυβερνήσεων ήταν η αδυναμία τους να αντιληφθούν τη διάκριση μεταξύ πραγματικής και χρηματιστηριακής οικονομίας και πόσο μάλλον τον τρόπο που η δεύτερη επηρεάζει την πρώτη. Παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα είναι πλέον παθούσα έχοντας δεχτεί μία χρηματιστηριακή επίθεση αντίστοιχη σε στρατιωτικούς όρους με αυτήν που δέχτηκε το Ιράκ, δε φαίνεται να έχει κατανοήσει τη βασική λειτουργία της χρηματιστηριακής οικονομίας και σε καμία περίπτωση δεν έχει ξεκινήσει ένα ʽαμυντικόʼ πρόγραμμα για την προστασία της. Ενώ ήταν ο ίδιος ο Πρωθυπουργός που, έστω και ετεροχρονισμένα, μίλησε για τα CDS και τον καταλυτικό τους ρόλο στη δημιουργία της ελληνικής κρίσης ζητώντας από τις ΗΠΑ και την ΕΕ τον έλεγχο τους και δείχνοντας έτσι να κατανοεί την καταστροφική τους δύναμη, στην πορεία όλη η ελληνική προσπάθεια έχει κατευθυνθεί προς την πλευρά της ικανοποίησης των όρων του μνημονίου, αδιαφορώντας για άλλη μία φορά για την χρηματιστηριακή / χρηματοπιστωτική άμυνα της χώρας.

Ίσως να μην έχει γίνει τόσο έντονα αισθητό όσο σε προηγούμενες περιπτώσεις αλλά τις τελευταίες εβδομάδες η Ελλάδα δέχεται ένα νέο μίνι χρηματοοικονομικό πόλεμο ο οποίος έχει οδηγήσει σε κατακόρυφη αύξηση των spread και σε πτώση του ΧΑ. Αν η Ελλάδα δεν αλλάξει πολιτική άμεσα και συνεχίσει να πολεμά λάθος εχθρό, σε λάθος τόπο και με λάθος όπλα, τότε το επόμενο σκληρό μάθημα που θα λάβει είναι ότι μέσω των χρηματοοικονομικών πολέμων μπορεί όχι μόνο να χτυπηθεί οικονομικά αλλά και να κατακτηθεί.

Πάνος Παναγιώτου
χρηματιστηριακός τεχνικός αναλυτής
διευθυντής GSTA/EKTA